Lilí del Mónico
| Lilí del Mónico | |
| Téra teñõikua | Lilí del Mónico |
| Teñõi | 1910 Asunción, Paraguay |
| Mano | 7 jasykõi, 2002 |
| Nacionalidad | Suizas |
| Área | Artista plástica |
Lilí del Mónico ha’e peteĩ artista plástica ojeguerekóva tekove katupyry ombopyahu vaékue upe arte jehechapyrã kuéra rehegua ñane retã Paraguáipe, ko tetãme rupi omoañete hetave umi hembiapokuéra upe década ary popápe. Heñói kuri (Suiza-pe ary 1910 ramo; ha omano Paraguaype upe7 jasykõi jave ary 2002-pe)
Hembiapo ñepyrũrã[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Lilí del Mónico oñepyrũ 1948 tembiapokuéra sa’y reheguaoñemoarandúvo pintura al óleo rehegua upe táva Lausana (Suiza)-pegua mbo’ehára David Burnan ndive, ha Paraguaýpe mbo’ehára Jaime Bestard ndive.
Upe pa arandy 1950 jave omoĩ va’ekue hembiapokue jehechaukapyrãme ha’eñónte upe Centro Cultural Paraguayo Americano (CCPA)-pe ha ary 1952-pe opartisipa upe Salón Femenino de las Artes Plásticas Unión Club-pe, mokõve Paraguaýpe opyta.
Ohasava’ekue[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Upe ary 1954 ramo omoñepyrũ va’ekue hembiapokuéra artes visuales paraguái rehegua. Lilí del Mónico ndive Grupo Arte Nuevo upe Primera Exposición de Arte Moderno Paraguaype, umi ñemuhakuéra jehechaukarã oguerekova calle Palma ári, ha’eva tape ojeguataveha ko ñane retã táva akãme.
Upe arýpe voi, omoañete upe aty oĩhaguépe Josefina Plá, José Laterza Parodi ha Olga Blinder ohechauka Buenos Aires Sociedad de Artistas Plásticos Argentinos héravape.
Ko kuñakarai katupyry omoñepyrũ kuri hembiapokue heta ñeha’ãreheve umi tembiapokuéra tetãkuaakuéra rehegua ñemonguépe. 1960 ramo ha’e kuri oparticipa heta tembiapo jehechaukápe Paraguaype. En 1967 ojapo upe mokõha jehechauka ha’eño Galería Kennedy-pe. 1968 oñeme’ẽ ichupe upe Medalla de Oro exposición ojapo va’ekue upe Sociedad de Horticultura y Jardinería Paraguaypegua. Upéicha avei umi ary 1972, 1974, 1980 omoañete umi exposición ha’eñónte upe Centro Cultural Paraguayo Americano-pe. 1975 ramo opartisipa upe jehechaukarã hetándive "La mujer en la plástica paraguaya" rehegua. Ary 1976-pe ohechauka upe Galería de la Librería Colonial táva Punta del Este, Uruguay-pe. 1980-ohechauka hembiapokue umi óleo rehegua upe táva yguasu rembe’ypegua Uruguay-pe opytáva. 1988 Lilí del Mónico omoĩ hembiapokue upe Galería Fábrica-pe ha hembiapokué pinturakuéra ohechauka Galería Arte-Sanos-pe Paraguaýpe. Avei ha’e ohechauka kuri hembiapokuéra jeguakarã tetã heñoihaguépe. Upépeve ogueraha umi cuadro-kuéra oguerekóva umi kuña retekuéra rehegua
"Coherencia interior"[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Oñeme’ẽhagua ko tembiapokue Arte-Sanos” atyguasúpegua "Arte Nuevo"pegua iñiru Olga Blinder ohai: "Lilí oheka va’ekue haperã ha hembijuhukuéra ndaha’éi sapy’areigua. Ojykeko ichupe ipy’ambaretekue, ha katu ndaha’éiramo jepe hembiapoku hetaitereíva ha ndohóiramo jepe peteĩ mba’érente, hembiapokue sa’ykuéra rehegua osẽ upe ha’ehaichaiténte, upévare omba’apo umi hembiapoporãngue´ra ha’eháicha ha oñe’ẽhaichaite tapiaité ha’e oikoháicha. Lilí upéicha, ñamoneĩ ha nañamoneĩrirõ jepe, upéicha osẽ umi hembiapokuéra opavavéva".
Reflexiones plásticas[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Omombe’úvo hembiapokue ha avei tape oipykúi va’ekue ko aty "Arte Nuevo", Lilí del Mónico ohai upe kuatia "Entre pinceles y cañaverales". Ko kuatiahaipyre oñemosarambi va’ekue Paraguaýpe ary 1990 ramo ha oñembojere ñe’ẽ italiano-pe uperire.
Lilí del Mónico rembiapokue avei kuri ha’e industrial, naherakuãguasúiramo jekpe ko tembiapópe.Omyakã va’ekue upe fábrica ojejapohápe asuka hérava “Censi y Pirota S.A.”, táva Benjamín Aceval Chaco Paraguayo-pe. Ha’e pe kuñaháicha omopepyrũ va’ekue tembiapo industrial ñande retã Paraguáipe.
Ko kuñakarai katupyry omano táva Benjamín Aceval-pe upe 7 jasykõi ary 2002-pe, oguerekó ramo 92 ary.
Colecciones[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Lilí del Mónico jajuhu Museo Paraguayo de Arte Contemporáneo de Asunción ñembyatýpe ha avei heta tapichakuéra ombyatýva ãichagua tembiapoporãnguéra Paraguái, Argentina, Uruguay, Estados Unidos de Norteamérica, Venezuela, España ha Suiza rupi.
Referencias[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
- Centro Cultural de la República El Cabildo
- Diccionario Biográfico "Forjadores del Paraguay", Primera Edición Enero de 2000. Distribuidora Quevedo de Ediciones. Buenos Aires, Argentina.