Paraguái Retã Ára Sãso

Paraguái Retã Ára Sãso - 14 jasypo.

Hasypeve, 14 jasypo 1811 jave iñapysẽ pe ñemongu'e guasu omoakãva Pedro Juan Caballero ha omosãsova'ekue Paraguáipe España poguýgui. Velasco, Juan Valeriano Zaballos, José Gaspar Rodríguez de Francia ha Fulgencio Yegros ojepytaso hikuái Pedro Juan Caballero ndive.

Ára 25 jasypateĩ 1842 jave, Tetãrerekuára Mariano Roque Alonso ha Carlos Antonio López ohenói hikuái peteĩ Amandajépe, omboajeva'ekue heta mba'e, umíva apytépe ombojo'a ñane retã rekosãso, avei ojeporavo ha oñemboguapy léipe máva máva ñane retã rechaukaha, ava rekosãso heko'ypy guive ha Tekojoja Rekovoña. Tekosãso Kuatiapyre. Pe kuatiapyre he'i iñe'ẽrenondeguápe: “Ko ore ñemboheko'año ha rekosãso niko mba'eguasuete ha ndahekotapykuéiva 30 ary pukukue javeve. Umi ary ohasava'ekuépe ha Paraguái retã ojehekýi guive -heta jehasa asy rire- España poguýgui tapiaite g̃uarãma; avei ojehekýi taha'eha'éva pytagua retã hekombaretesevéva poguýgui”.

Pe kuatiapyre oreko pokõi vore he'íva, ñemombykýpe.

• “Paraguái Retã - La Plata rekohápe- ha'éma tapiaite g̃uarã peteĩ avaretã isãso ha oñemboheko'añóva opavavete pytagua retã hekombaretesevéva poguýgui.
• Mokõiha: Araka'eve ndaha'emo'ãvéima peteĩ ava térã tekove'oñopehenguéva mba'e.
• Mbohapyha: Ko'a guive ojeporavóva Tetã Ruvichárõ tapiaite oñe'ẽme'ẽva'erã Amandajépe, akóinte oipysyrõ ha oñangarekotaha ñane retã reko'año ha rekosãsòre. Kóva ndojapóirõ tuvichakuéra, ndikatumo'ãi oisãmbyhy Paraguáy Retã. Ko'ápe ndaijái Paraguái Retã ruvicha ag̃agua ha'ekuéra oñe'ẽme'ẽhaguérema ko kuatiapyre oñemboajévo.
• Irundyha: umi guarini, tetãygua ha tupãoygua oñe'ẽme'ẽta hikuái ko kuatiapyre oñemboaje rire.
• Poha: Avavépe noñeme'ẽmo'ãi imba'aporã upe mboyve noñe'ẽme'ẽirõ kuatiapyrépe he'iháicha.
• Poteĩha: Tetã Ruvichakuéra oikuaaukáta ko jehaipyre umi tetã ñande jereguávape ha Argentina Tetã'aty Ruvichápe, ha upéi oikuaaukajeyva'erã hembiapokue ko amandajépe…”.

Sãsoguigua Ñe'ẽme'ẽ. Upérõ -oñe'ẽme'ẽ hag̃ua- tetãygua ijatypaiteva'erãkuri hekohápe. Péicha, Paraguaýpe, opavavete (guarini, tetãygua ha tupãoygua) oñe'ẽme'ẽkuri Tendota Ogavusúpe, 6 aravo, ára 25 jasypakõi 1842 pyhareve javérõ. Uperire, Paraguay tavaygua oñe'ẽme'ẽkuri Táva Rerekua renondépe. Ambue tavakuérape katu oñe'ẽme'ẽkuri hikuái tekojojahára téra mburuvicha renondépe, ha ãva -upe mboyve- oñe'ẽme'ẽraẽva'erãkuri peteĩ tekohaygua poravopyre renondépe. Ha péicha, 25 jasypakõi 1842 jave, Paraguáy Retã tuichakue javeve, ñande retãygua oñe'ẽme'ẽ ha ombo'ajejey Paraguáy Retã hekosãsoha.

Enlaces

• Ohai: David Galeano Olivera