Rubén Enciso Yegros

Rubén Enciso Yegros heñóikuri Tava Puerto Pinasco, Cháko, Paraguai retãme; ára 7 jasyrundy ary 1932-pe. Itúva niko karai Simeón Enciso (t), ha isýkatu kuñakarai Froilana Yegros de Enciso. Rubén Enciso Yegros rembireko mokõiha niko Ivonne Lalane, ha’éva Francia-ygua ñemoñare. Mokõi ita’ýra: Rubén Rene (40), omba’apóva peteĩ Viruópe; ha Rubén Raúl (37), ha’éva tetã mba’apohára.

Karai Rubén Enciso Yegros ou’ypýkuri Tavaguasu Paraguaýpe ary 1943-pe, orekórõguare 11 ary, ipaíno Karai José Félix Galeano ndive (ha’éva Maneco Galeano, mba’epu’apohára herakuãporãitéva, ramói). Upéi ary 1946-pe, ha’e ha itúva, isy ha hogayguakuéra ovapaite hikuái Tavaguasu Paraguaýpe ha oiko sapy’aimi hikuái óga oĩva tape General Caballero ári haimete Eusebio Ayala (Tahachiro 7ª Paraguaygua ypypete). Ko’ág̃a oiko upépe peteĩ ijoyke’y.

Upe rire, ova hikuái Táva Luque-pe ha upépe oikórõguare, oĩ jave mbo’esyry mokõiháme, mitãrusumbo’ehao Manuel Domínguez-pe, oñepyrũkuri ohai iñe'ẽpotymimi. Imandu’a mba’éichapa imbo’ehára castellano-pegua ojerurémi chupekuéra ohai hag̃ua hemiandu hekoha rehegua (ama, ysyry ha ambue mba’e rehegua). Uperiremínte upe imbo’ehára omomorã umi hembiapomimi ha omoakãrakúvo chupe he’íkuri chupe akóinte ohai hag̃ua. Upéicha oñepyrũ’ypýkuri ohai ñe'ẽpoty ha ojapo mba'epurory.

Ko’ág̃a, heta umi hembiapokue ohaíva Guarani ha castellano-pe, oñehendumeme ha ojehecharamo. Umíva apytépe jajuhukuaa ko’ãva: “Che rúpe g̃uarã purahéi”, “Imposible, imposible”, ha “Paraguaya de pies descalzos”. Ipy’arory ha ijuruvyrei imandu’ávo iñirũnguéra: Neneco Norton, Juan B. Mora, Chono Duarte, Dionisio Villamayor, Angel Acuña, Agustín Barboza ha ikompái Américo Pérez Peña-re.

Karai Rubén ko’ag̃a oguereko hóga tape Manuel Dominguez 961-pe (Tavaguasu Paraguaýpe). Jepémo ndohechaporãvéi, oiko vy’apópe ha akóinte iñapytu’ũroky ku’ekatu. Kóva ha’e peteĩ jehechakuaa kytomi peteĩ Karai Guasúpe, peteĩ Mbo’ehárape, peteĩ tapicha okarayguápe, akóinte omyasãiva kane’õ’ỹre ñande reko. Ha’éniko peteĩ tekove hekokatúva, hekopotĩva, ndahekojejapóiva ha nomomba’eguasúiva mba’eta. Karai Rubén Enciso Yegros niko peteĩ techapyrã mitã, mitãrusu ha opavavetévape g̃uarã.

**

• Ohai: David Galeano Olivera