Tevikuarymi
| Tevikuarymi Tebicuary-mí | ||
|---|---|---|
| Tetã |  Paraguái
| |
| Tetãvore | Paraguari | |
| Távayguakuéra | 4.145 ava | |
| Ape távagui | 122 km² | |
| ISO | 3166-2 | |
| Yvatekue | m | |
| Koordinasion | ||
Tevikuarymi tetvore’i opytáva tetãvore Paraguari, Paraguáipe. Opyta 149 kilómetro rupi táva Paraguaygui.
Ñaguahe ko távape tape rakãmby tape guasu 1 Mariscal Francisco Solano López rehegua rupi.
Ko tetãvore’i Tevikuarymi opyta ysyry rembe’ýpe kóicha avei herava. Opyta tetãvore rembe’ýpe Este gotyo.
Ha’e tetãvore’i mbovyveha tapichakuéra oikovéva ipype ko tetãvorépe.
Economía[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Ko tendárupi oñemba’apove kokuépe ha oñeñotỹ hi’upyrãkuéra. Tapichakuéra omba’apo mymbakuéra ñeñomáme ha avei kokuépe oñeñotỹhápe hi’upyrãkuéra. Oñeñotỹ parral, mandyju ha mandi'o. Upéicha avei oñeñangareko ãva mymbakuéra rehe: vaka, ovecha, kure ha kavaju.
Tapekuéra ha oñeñomongetaha[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Upe tape guasu 1 Mariscal Francisco Solano López ha’e tapehũ ojeipuruvéva. Ohasa ko tetãvore Paraguari mbyte rupi ha ko tetãvore’i Tevikuarymi rupi ohasa tape yvyreínteva oguahẽva Paraguay peve ha avei ambue tavakuéra ko tetãvoreguápe.
Tapekuéra oĩ yvýgui ijapopyre ha avei ijita ra’ỹiva ombojoajúva tavakuéra oñondive ha avei tava akã ko tetãvorépegua avei.
Oparupiete ko tetãvorépe jajuhu ñe’ẽmbyry Copaco omoĩva ha avei ñe’ẽmbyrykuéra jaguerahakuaáva, jajuhu avei ambuekuéra rehegua. Kuatiahaikuéra Paraguaýpegua oguahẽ avei ko’árupi.
Mba’éicha ñaguahẽ[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Ñasẽ Paraguaygui tape guasu 1 Mariscal Francisco Solano López rupi ñaguahẽ meve távaParaguarí-pe. Ko táva oapyta 66 kilómetro Paraguaýgui, upégui jahave upe tapére jahasa jahávo tavakuéra Karapegua, Acahay ha La Colmena rupi. Ko’águi jaha peteĩ tape yvyreínteva rupi 18 kilómetro, ñaguahẽ meveTebicuarymíme.
Municipio[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Intendente Tevikuarymíme ha’e karai Justo Pablo Prieto Rivas, ANR Partido Colorado-gua, omandáva arykukéra 2006/2010-pe.
Población[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Dirección General de Estadística, Encuestas y Censos he’i ko tetãvore’i mbovyveha tapichakuéra oikoha ko tetãvore Paraguarí-pe, ha jajuhu ipype 4.145 oikovéva.
Hetave ojeiko okaháre ha hetamive jajuhu kuimba’ekuéra omba’apóva kokue ha ñúme.
Geografía[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Ko tetãvore’i Tebicuary-mi tetãvore Paraguarí rembe’ýpe Este gotyo.
Límites[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Tetãvore’i Tebicuary-mi korapy ha’e ko’ãva:
- Norte gotyo ohupyty tetãvore’i Ybytymi ha upe irundyha tetãvore Guairá.
- Sur gotyo ohupyty irundyha tetãvore Guairá.
- Este gotyo ohupyty irundyha tetãvore Guairá, oipe’áva ichupekuéra upe ysyry Tevikuarymi.
- Oeste gotyo opyta tetãvore’i Ybytymi ha avei La Colmena.
Ykuéra rehegua[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Ohypýi ko tetãvore’i Tebicuary-mi upe ysyry héra kóicha avei. Avei heta ysyry’ikuéra ohasa ko’árupi.
Demografía[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Tevikuarymípe jajuhu 4.145 tapicha oikovéva ha 14,9 tevove rupi jajuhu 1 km2-pe. Kuimba’ekuéra 2.253 ha kuña 1.893. Jajesarekóvo ko’ã tapichakuéra rehe ko tetãvore’ípe jajuhu 90,24% oikovéva okaháre. 90,12% umi ogakuéra apytégui jajuhu okaháre.
Principales indicadores socio - demográficos[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
- Tapichakuéra ndohupytýiva gueteri 15 ary, 36,4%
- Mbovýpa imemby kuñakuéra, 3,6 mitã.
- Tapichakuéra ndohai ha nomoñe’ẽkuaáiva haipyre, 7,1%.
- Tapichakuéra omba’apóva sector primario-pe, 79,6%.
- Tapichakuéra omba’apóva sector secundario-pe, 3,9%.
- Tapichakuéra omba’apóva sector terciario-pe, 15,4%.
- Tapichakuéra omba’apóva kokuépe 79,5%.
- Ogakuéra oguerekóva electricidad, 81,9%.
- Ogakuéra oguerekóva ypotĩ, 6,9%.
- Tapichakuéra oguerekóva Necesidades Básicas Insatisfechas NBI:
- Tapichakuéra oguerekóva Necesidades Básicas Insatisfechas ñembo’ekuéra rehegua, 6,0%.
- Tapichakuéra oguerekóva Necesidades Básicas Insatisfechas ñemopotĩrãkuéra rehegua, 32,7%.
- Tapichakuéra oguerekóva Necesidades Básicas Insatisfechas ogakuéra rehegua 52,3%.
Jekuaapyrã Índice de Desarrollo Humano tetãvorekuéra rehegua, Tebicuary-mi oguereko ko’ã mba’e:
- Tasa bruta de matriculación combinada del 73,4%.
- Tasa de alfabetización del 88,3%.
- Esperanza de vida al nacer del 66,3 años.
- Valor del índice del Desarrollo Humano 0,702.
- Índice de escolaridad 0,8336.
Ararova[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Arapytu rehegua iporã jaikuaami ko’árupi ohupytyha 22 °C rupi, hakuvérõ ohupyty 28 °C ha ro’ykue 18 °C rupi.
Amakuéra rehegua katu ohupyty 1.400 ha 1.600 milímetro rupi ary jave. Jasy okyveha ha’e jasypateĩ, ha sa’iveha oky ha’e jasypokõi.
Mandu'apy[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
- Publicaciones del semanario “Tiempos del mundo”
- Geografía del Paraguay.
- Che Retá Paraguay.
- Datos del la DGEEC.
- ABC Color.
- Informe sobre Desarrollo Humano, PNUD.