Tito García
Héctor Armando García Castromán, ojeherovéva Tito García, heñoi'akue ára 16 jasyporundy ary 1946-pe, táva Rancagua, Chile retãme. Oguereko jave 8 ary og̃uahẽkuri imbo'ehaópe peteĩ titereguigua aty ha upéva omoheñóikuri imborayhu umi ta'ãnga'i isãva rehe. Opávo upe aty ohókuri hógape ha oñepyrũkuri ojapo ita'ãngamimirã, ijarýi pytyvõ reheve.
Omohu'ãvo iñemoarandu mbytepegua, Tito García oikékuri Chile Mbo'ehaovusúpe oñehekombo'e hag̃ua ñoha'ãngápe, upépe -iñirũnguéra ndive- omoheñói ha oisãmbyhýkuri Conjunto Teatro Nacional de Marionetas. Tito García ojapókuri ñoha'ãnga hetaiterei henda rupi, upe hetã okaháre. Ary 1978-pe, oĩ jave Bolivia retãme omba'apohaguépe ta'ãngambyry ha ñoha'ãngaópe, Bolivia retã ruvicha pyahu ohejákuri chupe ha iñirũnguérape mba'apo'ỹre. Upémarõ, osẽkuri upégui ha oho hikuái omba'apo Brasil retãme. Ohasávo umi ára, og̃uahẽ avei ijapýpe pe sãso oñeme'ẽva'ekue chupekuéra oiko hag̃ua upe tetãme, upémarõ ombopyahujey hag̃ua upe sãso oñomoĩkuri peteĩ ñe'ẽme ou hag̃ua sapy'ami -ary 1978-pe- Paraguái retãme, upe jeju sapy'aiterã amo hapópe hi'are haimete 37 ary.
Ojapo rire ñoha'ãnga 20 ara pukukue Táva Paraguay Ñoha'ãngaópe, Tito García oikékuri ñomongetápe Ta'ãngambyry 9 motenondeharakuéra ndive ha karai Ricardo Sánchez rehe ae, oĩva upe ta'ãngambyry motenondehára apytépe, Tito omoñepyrũkuri hembiapo hérava “El mundo fantástico”opytava'ekue mandu'arãme. Ta'ãngambyry 9-pe omba'apókuri 8 ary, upéi ohasákuri Ta'ãngambyry 13-pe ha upépe ojapókuri hembiapo hérava “Tatetito”, 7 ary pykukue javeve.
Hekove pukukue javevépe Paraguái retãme, Tito García ojehayhukakuaákuri opavavére ha hembiapokuéra katu ohupytýkuri opavave jepopete henyhẽva mborayhúgui. Oguerahákuri hembiapo “Mundo Fantástico” hetaiterei táva rupi. Upéicha avei, omba'apojepékuri heta ñoha'ãngápe, umíva apytépe “Como llegar a viudas sin morir en el intento”, “Pluto”, “Arsénico y encaje antiguo” ha “Esperando la carroza”. Avei, ombo'ékuri Instituto Superior de Bellas Artes (ISBA)-pe.
Peteĩva iñe'ẽgue hetave apytépe “Máva itenondéta... jagua térãpa mbarakaja” opytáma mandu'arãme ñane retãygua apytépe.
Tito García omanókuri táva Paraguaýpe, Paraguái retãme; ára 26 jasyteĩ ary 2015-pe.