Alemáña
Alemáña (Alemañañe'ẽ: Bundesrepublik Deutschland), héra tee niko Tavakuairetã Ñembyatypyre Alemáña, ha'e peteĩ umi mokõipa poteĩ tetã hekosãsóvagui oĩva pe Európa Joajúpe. Tavakuairetã ñembyatypyre oguatáva amandaje rape rupive, jekopytyjojápe. Itavusu niko Berlin. Ijapekuépe oñemohenda papoteĩ tetãvore ñembyatypyre (Bundesländer) ha ijerére ojejuhu yvate gotyo pe para Yvatevogua, Ndinamáka, Suésia (y rupive) ha para Vátiko; kuarahyresẽ ngotyo Polóña ha Chekía; ñemby gotyo Áuteria ha Suísa; ha kuarahyreike gotyo ojejuhu Hyãsia, Luxemburgo, Véyhika ha Tetãnguéra Yvýi. Alemáña yvy apekue hína 357.022 km² [3] ha hi'ára rova oikoe ha iñambue ary pukukuévo. Oĩ amove 83 sua tapicha oikóva ko tetãme, upéicha pe tetã hetavéva tapicha oĩhápe umi Európa Joaju retãnguéra apytépe, upéicha avei pe tetã mbohapyha hetavéva pytagua oĩhápe. Tetãvore Joapykuéra rire, Alemáña niko mokõiha ovasehápe tapichakuéra tetã ambuévagui.[6]
Umi ñe'ẽngue alemán ha Alemania oguahẽ akue latinañe'ẽme upe ñe'ẽ ymaguare Heymáña megua rupive allmanis (oñembojoajúvo all he'iséva ‘mayma’ haman he'iséva ‘yvypóra’, upéicha hína, ‘mayma yvypóra’); karai rrománo marandekóre oñemoarandúva héra Amiano Marcelino ohai peteĩháme Alamannia amoite saro'y IV aja oñe'ẽ hag̃ua Heymáña retãnguéra ojoajúva rehegua.[7] Umi Rróma Mburuvi pegua oipuru ave katu ã ñe'ẽngue ombohéra hag̃ua alamanekuéra retã (ndaha'éiva alemanekuéra), Heymáña retã hi'aguĩvéva Rróma Mburuvípe. Upe guive ojeipuru ko ñe'ẽngue ombohéra hag̃ua ko tetã tuichakue.[8] Ary 962 guive, Alemáña rekohakuéra oĩ Rróma ha Heymáña Mburuvi Marangatu apyteitépe, upéicha oiko 1806 meve. Saro'y XVI pukukue aja, oiko ko tetã vore yvateguágui ojehuhápe pe Ñemyatyrõ oñemoĩva.
Peteĩ tetã hekosãsóva ko'ãgagua ramo, heko peteĩva oikóvo pe Hyãsia ha Purúsia ñorairõ amo 1871 aja. Oiko rire pe Ñorairõ Guasu Mokõiha, Alemáña nási rehe ipu'akárõguare umi tetã oñoirũva, oiko Alemáñagui mokõi tetã iñambuéva, pe Tavakuairetã Ñembyatypyre Alemáña ha pe Tavakuairetã Jekopytyjojáva Alemáña, ojoaju jey hikuái 1990-pe, ho'árõguare pe Berlin mongoraha.
Alemáña niko Tetãnguéra Joaju, OTAN, G-7 ha tetãnguéra G4 atyguáva. Tetã imba'ehetavéva irundyha pe PIB nominal rupive, ha pe mba'ehetavéva Európa retãnguéra apytépe. Imba'eguasuite pe ojeiporavohápe Európa mba'e ha ijekopyty porãite tetãnguéra ambuéva rehe.[9] Herakuã porã omotenondévagui tembikuaaty mba'e ha pe omboypýva mba'e pyahu.[10]
Tetãvorekuéra
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Alemáña ha'e peteĩ tavakuairetã ñembyatypyre ha oguereko 16 tetãvorekuéra.
|
Mandu'apy
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- ↑ Google Books. «Religiöse Appelle und Parolen: interdisziplinäre Analysen zu einer neuen... - Reinhold Esterbauer, Peter Ebenbauer, Christian Wessely - Google Books» (en alemán). Ojehechákuri árape: 6 de agosto de 2015.
- ↑ Statistische Ämter des Bundes und der Länder: Gebiet und Bevölkerung – Fläche und Bevölkerung Tembiecharã:Wayback, 31 de diciembre de 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 CIA. «Alemania - Geografía - Libro Mundial de Hechos». Ojehechákuri árape: 27 de febrero de 2017.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Germany». Fondo Monetario Internacional (abril de 2021). Ojehechákuri árape: 11 de agosto de 2021.
- ↑ PNUD. hdr.undp.org (ed.): «"Informe sobre Desarrollo Humano 2019"» (en inglés). Ojehechákuri árape: 22 de diciembre de 2019.
- ↑ «Germany Top Migration Land After U.S. in New OECD Ranking (en)». Bloomberg (20 de mayo de 2014). Ojehechákuri árape: 29 de agosto de 2014.
- ↑ «Etimología de Alemania». Etimologías. Ojehechákuri árape: 2 de octubre de 2020.
- ↑ «Orígenes». Deutsche Welle 19.01.2007 (2007). Ojehechákuri árape: 29 de mayo de 2008.
- ↑ Freed, John C. (4 de abril de 2008). «The leader of Europe? Answers an ocean apart - International Herald Tribune» (en en). Archivado desde el original, el 13 de abril de 2008. Ojehechákuri árape: 2 de abril de 2016.
- ↑ «Confidently into the Future with Reliable TechnologyArchive copy» (en de) (6 de mayo de 2008). Archivado desde el original, el 5 de noviembre de 20132013-11-05. Ojehechákuri árape: 15 de mayo de 20162021-11-28.
Joajuha
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Alemáña reheguaCommons.
- Portal web de deutschland.de y "DE Magazin Deutschland"
Alemáña | Andorra | Aservaijã | Ayméña | Áuteria | Aváña | Avekásia | Chekía | Chípere | Elovákia | Elovéña | Epáña | Etóña | Georgia | Gyrésia | Hĩlándia | Hungyria | Hyãsia | Irilánda | Itália | Ilándia | Kosovo | Kyoásia | Letóña | Liechytenteĩ | Lituáña | Luxemburgo | Yvate Masendóña | Malta | Mónako | Montenégyro | Moyndávia | Noruéga | Ndinamáka | Polóña | Poytuga | Rrumáña | Rrúsia | San Maríno | Sévia | Suésia | Suísa | Táva Vatikáno | Tavetã Joaju | Tetãnguéra Yvýi | Tuykía | Ukyáña | Véyhika | Vielorrúsia | Vónia ha Hesegovína | Vugária |