Ñemboyke piresa'ýre

Vikipetãmegua
(Ojegueraha jey Racista guive)
Peteĩ kuimba'e hoy'u va'erã ykuápe umi ipirehũvantépe guarã.
Tapichakuéra ombohovái ani hag̃ua oiko rrása jehe'a mbo'ehaópe, ary 1959 jave.

Ñemboyke piresa'ýre oñepyrũ oñembovaivévo pe temiandu he'íva oĩ tapicha atýra imba'eguasuvéva ha omoheñói upéicha tembiapo oñemboyke térã omoha'eñóva umi hesegua'ỹvape. Ñemboyke piresa'ýre he'ise avei pe mbo'epy avakuaatyguigua ha jokuaikuaa remimo'ã oúva ko temiandúgui.[1][2][3][4] He'iháicha pe Tetãnguéra Amandaje Oipe'aséva Ñemboyke Piresa'ýre Opaichagua oñemoañete va'ekue ONU Amandaje Guasúpe ára 21 jasypakõi 1965:

«pe mbo'eha he'íva ituichaveha umíva irrása oikoéva ijapu hína tembikuaaty rupive, iñaña hína tekoporã rupive, ndahekojojái hína avano'õkuaa rupive ha ikatu oporombohasa asy, ha [...] ndaipóri mba'eve mba'ekuaarãme térã aporekópe ikatúva he'i iporãha, taha'e ha'éva, ñemboyke piresa'ýre».[5]

Pe vorekue peteĩha oĩva tetãnguéra amandaje oipe'aséva ñemboyke piresa'ýre opaichagua kuatiápe he'i ñemboyke piresa'ýre he'iseha:

«Oimeraẽ tekoavy, ñemosẽ, ñesãmbyky térã jeporavo ojejapóva rrása, piresa'y, ñemoñare téra tetã ha tekoha ypy rupive, omomba'eveséva térã omomichĩséva tekoiterape yvypórape guarã he tekosãso tenondeguaitéva jehechakuaa, jepuru térã apo oikóva tekojojápe ha ojejapóva jokuaikuaa rekópe, avano'õ, arandupy térã oimeraẽ jeiko ambuéva maymáva renondépe».[6]

Vorekue 1ha

Umi tembiapo, temimo'ã ha tekorã oñemboykéva piresa'ýre omoĩ sãmbyhyha rysýi umi tapicha atýra apytépe, taha'e ha'éva ojehechaukávo opavavépe térã ojejapóvo kañyhápe, ha upéicha he'i iporãha oĩrõ tapichakuéra atýra ipokatuvéva térã orekovéva tekoiterape. Buraschi ha Aguilar he'i ñemboyke piresa'ýre "ojehechaukaha heta temimo'ã, ñemongeta ha tembiapo rupive oporombogueséva, otakýva, oporomboykéva, oporomoha'eñóva, oporomomba'aporeíva, orairõva ha oporomosẽva”.[7]

Ojejoko hag̃ua ñemboyke piresa'ýre, ONU omboguata 1965 jave pe Tetãnguéra Amandaje Oipe'aséva Ñemboyke Piresa'ýre Opaichagua, ha upe rire omoĩ ára 21 jasyapy Ñemboyke Piresa'ýre Día Internacional de la Eliminación de la Discriminación Racial Ára Yvoragua ramo.

Mandu'apy[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

  1. Véase https://rae.es Diccionario de la lengua española, editado por la Real Academia Española.
  2. Mosse, George L.M (1992). Die Geschichte des Rassismus in Europa. Frankfurt am Main. ISBN 978-0-316-83112-3. 
  3. Caballero Jurado, Carlos. «El racismo. Génesis y desarrollo de una ideología de la Modernidad.». ARBIL, Anotaciones de Pensamiento y Crítica (100):  pp. 95-111. http://www.juridicas.unam.mx/publica/librev/rev/derhum/cont/42/pr/pr20.pdf. 
  4. Marín Gonzáles, José. Las “razas” biogenéticamente, no existen, pero el racismo sí, como ideología. Revista Diálogo Educacional, Curitiba, v. 4, n.9, p.107-113, maio/ago. 2003
  5. «ACNUDH | Convención Internacional sobre la Eliminación de todas las Formas de Discriminación Racial». Ojehechákuri árape: 17 de diciembre de 2018.
  6. Cisneros, Isidro (2004). Formas modernas de la intolerancia. océano. p. 52. 
  7. Buraschi, Daniel; Aguilar Idáñez, María José (2019-10-11). Universidad de Castilla-La Mancha. ed. Racismo y antirracismo: comprender para transformar. Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha. doi:10.18239/atena.16.2019. https://ruidera.uclm.es/xmlui/handle/10578/22058. Consultado el 2021-03-23.