Américo Pérez Peña
Américo Pérez Peña hína karai opurahéiva ha opurahéiva mba'epu'atýpe Paraguái pegua. Ha'e niko heñóikuri tavapehẽ Cerro León, Táva Piraju, Tetãpehẽ Paraguari, Paraguay Retãme; ára 7 jasykõi ary 1937-pe. Itúva herava'ekue Blas Domingo Pérez Quintana ha isýkatu María Antonia Peña Salcedo. Américo niko mbohapyha pokôi joyke'y apytépe. Oguereko irundy ñemoñare: Raquel Violeta, Américo, Liz ha Arturo Pedro.
Américo orekórõ peteĩ ary, ovákuri ituvakuéra ndive Paraguaýpe, oñemoarandu'ypyhaguépe mbo'ehao Norteamérica-pe. Oĩ jave mbo'ehaópe oñandúkuri tekotevẽha oikuaa ha oñe'ẽ porã avei karaiñe'ẽpe, hógape oñeñe'ẽvégui Guaraníme. Imitãrusúpe oikékuri Mbo'ehao Nacional de Comercio Nº 1-pe. Upéi oikékuri Universidad Nacional de Asunción oikohaguépe chugui Virupurukuaahára, Papahára ha Ñemuha Rerekua. Avei oñemoarandujepékuri momarandukuaápe. Ombo'ékuri Mbo'ehaovusu Católica ha Columbia-pe.
Ary 1950-pe, Américo Pérez Peña orekórõguare 13 ary opurahéimiva'ekue hógape ha peteĩ ára peteĩ iñangirũ omboguapýkuri héra aipo Certamen de Canto de los Barrios-pe omotenondéva Puhoe Guarani, osẽhaguépe tenda peteĩháme. Upéi oñembokatupyrýkuri purahéipe Sofía Mendoza ndive ha hetave ambue mbo'ehára ndive, umíva apytépe: Emilio Bobadilla Cáceres, ombo'eva'ekue chupe mba'éichapa opuraheiva'erã umi purahéi ñanemba'éva. Péicha oikókuri puraheihára Américo Pérez Peña-gui ha upe guive opurahéikuri hetaiterei purahéi aty ha vy'aguasúpe ñane retãmegua ha ñane retã jereguápe, umíva apytépe: Koskin, Kurusu Kuatia ha Corrientes-pe, ha umírupi opavavénte ohechakuaákuri ipurahéi.
Peteĩ ára ohenóikuri Américo Pérez Peña-pe Mbo'ehára Mauricio Cardozo Ocampo oguerahava'ekue chupe Mba'epu'aty Perurima puraheihárarõ, upépe opurahéikuri irundy ary rupi. Iporã ja'e Américo Pérez Peña ha'ehague puraheihára peteĩha Ballet Folklórico Paraguayo-pe oikundahava'ekue heta tetã Amerikagua. Avei opurahéikuri Orquesta Sinfónica Rio de Janeiro-gua ndive. Purahéi rupive oikuaa ha opuraheijepékuri heta puraheihára ha'evéva ndive, umíva apytépe Agustín Barboza, Carlos Miguel Jiménez ha Eladio Martínez.
Orekorõguare 13 ary oikeva'ekue omba'apo Departamento Nacional de Trabajo-pe. Upéi omba'apókuri ambue hendápe ha ipahápe oikékuri omba'apo Cámara de Diputados-pe, oikohaguépe chugui Virupuru Rerekua.