Kurusurape'anduhára
Ha’ékuéra niko kurusurape'anduhára (estacioneros) ha oñomono’õ hikuái peteĩ atýpe, hetave jey kuimba’e meme; oguatáva tupão peve ỹrõ katu oho kurusu guasu, Hesukirito ojejukahaguépe; ha upépe opurahéi asy hikuái imandu’ávo umi mba’e vaiete Ha’e ohasava’ekue yma oikovérõguare ko yvy ape ári. Ko’ã kurusurape’anduhára oguereko peteĩ guarakapajegua (estandarte) imba’eteéva ha peteĩ kurusu ohenonde’áva ijeguata.
Ymaite guive niko ha’ekuéra omoirũ pe Arapokõindy Marangatu (Semana Santa) pukukue javeve; upéicharõ jepe, ojehechave chupekuéra pe arapo marangatu (jueves santo) guive, ojegueromandu’a jave Tupãope pe jepyhéi (lavatorio de los piés); ha upehague ko’ẽme, arapoteĩ marangatu (viernes santo) ha’ekuéra omoirũ ipurahéi asy rupive Hesukirito ñemongurusu ha mano. Oĩ tupão pa’i ndoipotihápe ha’ekuéra oĩ hyepýpe, upéicha jave ha’ekuéra opytánte Tupão jerére; ha upéicha avei, oĩ pa’i ohenóiva chupekuéra omoirũ hag̃ua upe mba’e guasuetépe. Iporã ñamombe’u, pe arapoteĩ marangatu, pyhareve jave, ko’ã kurusurape’anduhára ohoha hikuái umi tyvyty (cementerio) rupi opurahéi asývo umi omanova’ekuére.
Umi kurusurape’anduhára peteĩ atypegua niko heta jey oñopehẽnguememe (parientes) ỹramo katu ojo’ogaykeregua (vecinos). Hetave oĩ ijapytepekuéra umi ikakuaapyréva; ha péicha avei, ja’ekuaa hesekuéra ndohopukuihague oñemoaradúvo mbo’ehaópe ha upehaguére oikuaáva umi purahéi asy ohenduhaguérente. Sa’i oĩijapytepekuéra omboguapyva’ekue kuatiáre umi purahei. Pe Arapokõindy Marangatu mboyve ha’ekuéra oñembyatýma ha ombosasko’íma ipuraheikuéra; upéicha avei ojapo hi’ag̃ui jave Kurusu Ára (Día de la Cruz), og̃uahẽvo umi Omanóva Ára (Día de los Difuntos) térã omanóvañembo’ehápe (novenarios). Umi ipurahéikuéra niko ityre’ỹ ha henyhẽ temimbyasýgui. Oĩ ojepurahéiva Guarani, jopara ha castellano-pe. Ambue mba’e tekotevẽva jahechakuaa niko ko’ã purahéipe ndojepuruiha mbaraka, mimby térã ambue tembipuru. Ojepurahéinte.
Ha’ékuéra omoheñói jave ijaty, ombohéra; upéikatu, oiporavo iguarakapajeguarã ha oiporavo hikuái mba’eichagua aópa oipurúta. Hetave oĩ oipurúva kasõ isa'y (color) hũ, hovy térã morotĩva; ikamisa katu morotĩ ha ipyti’ápe, ikorasõ ári, oreko peteĩ mba’ekuaaukaha (insignia) imba’ekuérava. Oĩ avei oipurúva ijati’ýre peteĩ aomo'ãha (capa) hũ, pytãhovy, hovy, sa’yju térã apatĩ, peteĩ kurusu ra’ãnga reheve. Avei, oipuru hikuái peteĩ akão (gorra) oguerekóva peteĩ kurusu ra’ãnga henondépe.
Oje’e avei ha’ekuéra oha’ãha umi pakõi Hesukirito Remimbo'épe (12 Apóstoles de Jesucristo) ha ohapykuehoha umi parundy tenda (14 estaciones) Hesukirito ho’ahaguépe ogueraha javérõ upe kurusu ijati’ýre. Upe ijeguatápe ojehero kurusu rape (vía crucis). Arapo marangatu pyhare jave ha’ekuéra ojapo itesapeharã (faroles); ha upevarã oipuru hikuái apepu pire, vakañandy ha inimbopo’í. Opurahéi asy rire, umi ogajára oaguyjeme’ẽ chupekuéra chipa ha kojói aku porã reheve, ha oĩ avei ombohasáva chupekuéra guaripolami. Pe arapoteĩ marangatúpe, ha’ekuéra oguerahajepi ipópe umi mba’e ojepuruva’ekue Hesukirito ñemongurusu ha jejukápe, péicha: tapygua ha mbotaha (clavos y martíllo); ñuatĩ akangua’a (corona de espinas), aomo’ãha pytã, hu’y, yvyra puku ygaurãme (esponja) ijapýva; tesapeha, vosa orekóva 30 pirapire, jupiha, aopehẽ ape’atãva, yvyra’ija (cetro), ha mbohapy kurusu.
Ñane retãme, ko jepokuaa ou ñandéve Colonia guive. Hesuitakuéra oikuaaukava’ekue umi purahéi ñande ypykuérape ha upéi mbeguekatúpe iñambue ohóvo ha og̃uahẽ ñandéve pe ko’ág̃a jaikuaaháicha. Ko’ág̃a rupi ha ani hag̃ua ho’a tesaráipe ko ñande jepokuaa, kurusurape’anduhára ohekombo’e ita’ýra ha itajyrakuérape ikatuhag̃uáicha omoirũ chupekuéra ijatykuérape ha peichahápe umi purahéi asy tahekove puku hikuái. Ja’eva’erã avei ko’ã kurusurape’anduhára aty ojuasávo tapére sapy’ánte oha’ãha hikuái mávapa upe ikatupyry ha oikuaa hetavéva purahéi asy. Péicha jave, oñepyrũ opurahéi peteĩva aty ha upéi ombohovái chupe ambue ha péicha oho heseve ko’ẽmba meve. Ndaipóri ikane’õva ãicha jave.
Ipahápe, ja’ekuaa ko’ã kurusurape’anduhárape oñemomba’eguasuveha ko’ág̃a rupi ko ñane retãme. Ko mba’e ikatu jahechakuaa ko Arapokõindy Marangatu ohasaramóvape, upevarã ñamañánteva’erã umi marandu myasãiha (medios de comunicación) jahecha hag̃ua mba’eichaitépa oñemoherakuã porã ha heta chupekuéra. Upéicha avei, ko jepokuaa (tradición) oguereko haity ijojaha’ỹva hérava Tañarandy, oĩva San Ignacio, Misiones Tetãpehẽme (departamento); upépe 1992 guive, karai Koki Ruíz ojapójepi Arapokõindy Marangatu jave, peteĩ aty guasu neporãmbajepéva hérava Yvága Rape (Camino al Cielo) ha ijatyhápe umi kurusurape’anduhára ohua’ĩva upépe ñane retã tuichakue javevégui.