Panama

Vikipetãmegua
Tavakuairetã Panama
Panama


Poyvi

Ha'erã'i
Tetã ñe'ẽ akã: Pro mundi beneficio
(Latinañe'ẽme: «Yvóra imba'e porãrã»)
Tetã Momorãhéi: «Himno Nacional de Panamá»
Tavusu
(ha táva tuichavéva)
Táva Panama
Ñe'ẽnguéra Karaiñe'ẽ
Tetãygua réra Panameño, -ña
Tekuái reko Mburuvicharape
 • Tendota Laurentino Cortizo
 • Ombuekoviáva José Gabriel Carrizo
Tetã Amandaje Asamblea Nacional de Panamá

 • Sãso

 • Ojei

 • Oñemoañete
Epáñagui
28 jasypateĩ 1821
Kolómbiagui
3 jasypateĩ 1903
7 jasyteĩ 1909
Yvy apekue Ñemoĩha 118.º
 • Opaite 75 517[1] km²
 • Y (%) 370.4 km.
Tembe'y 687 km[1]
Y rembe'y 2490 km[1]
Yvyty yvatevéva Volcán Barú
Ava hetakue Ñemoĩha 127.º
 • Hetakue 4 546 125[2] hab. (2023)
 • Typy'ũ 56 hab./km²*
PIB (PPA) Ñemoĩha 80.º
 • Opaite (2021) US$ 128 500 sua
 • Per cápita US$ 29 608
PIB (nominal) Ñemoĩha 78.º
 • Opaite (2021) US$ 59 260 sua
 • Per cápita US$ 13 849
IDH (2020) Crecimiento 0.815[3] (57.º) – Iporãite
Viru

Balboa (B/. ฿, PAB)

Dólar estadounidense (curso legal) ($, USD)
Ára UTC-5
ISO Jehero 591 / PAN / PA
Tetã renda tee Ñandutíme .pa
Tetã pumbyry papapy +507
Tetã puhoe papapy H3A-H3Z, HOA-HPZ, H8A-H9Z, 3EA-3FZ
Tetã aviõ papapy HP
Mba'yrumýi papapy tee PA
COI Jehero PAN
Opaite Tetã Yvýgui
  1. Fuente: Banco Mundial[4]

  2. Fuente: Banco Mundial[5]

  3. Fuente: Banco Mundial[6]

  4. Fuente: Censo 2010[7]

  5. Oficialmente conocido como Separación de Panamá de Colombia.[8]

  6. El Artículo 7 de la Tembiecharã:Enlace roto solamente reconoce al español como idioma oficial del país. Sin embargo, desde el 26 de noviembre de 2010 se reconocen también como idiomas oficiales a las lenguas indígenas ngäbe, buglé, kuna, emberá, wounaan, naso tjerdi y bri bri.[9]

[editar datos en Wikidata]

Panama, héra tee Tavakuairetã Panama (Karaiñe'ẽme: República de Panamá), ha'e peteĩ tetã hekosãsóva ojejuhúva Mbyte Amérika ha Ñemby Amérikape. Itavusu hína Táva Panama.[10] Ijerére ojejuhu yvate gotyo para Karíve, ñemby gotyo ojejuhu paraguasu Py'aguapy, kuarahyresẽ ngotyo oĩ Kolómbia ha kuarahyreike gotyo oĩ Kóta Rríka. Ijyvy apekue niko 75 517 km².[1] Ko tetã ojejuhu pe yvyjyvápe héra peteĩcha, peteĩ yvy po'i ombojoajúva Ñemby Amérika ha Mbyte Amérika, ijyvy apekue yvytýgui henyhẽmbáva iñapesỹinte umi ñu oĩva yrape Panama pukukuévo, peteĩ tape henyhẽ ýgui ombojoajúva umi paraguasu Py'aguapy ha Atlántiko, mba'eguasuitéva oipytyvõva ñemu yvy ape ári. Ary 2020 jave, oiko ko tetãme amo 4 279 000 tapicha.[2] Panama ningo ojejuhu yvy iporãitéva ombojoaju hag̃ua umi tetã imombyrýva, upévare oĩ ko tetãme mba'e tuicháva oipytyvõ oñemu porãve hag̃ua mba'ekuéra yga ha y rupive.

Jahechávo mba'éichapa oñemohenda ko tetã, jaikuaáta ary 2020 guive Panamáme oĩ 10 tetãvore ha 6 ypykue rekoha.[11][12] Iléi guasu he'i karaiñe'ẽ hína pe tetã ñe'ẽ tee ha opaite umi Panama retãygua oikuaa va'erã ha ikatu oipuru ko ñe'ẽ.[13] Ary 2006 jave, karaiñe'ẽ ningo pe ñe'ẽ 93.1 % umi Panama retãyguágui oipuruve.[14] Ñe'ẽnguéra ambuéva Panama megua oñemoañete avei mbo'ehao ha tekombo'e rupive umi tekohápe oĩvéva Amérika ypykue.[15]

Mandu'apy[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 CIA. «Panamá - Geografía - Libro Mundial de Hechos». Ojehechákuri árape: 16 de febrero de 2017.
  2. 2,0 2,1 «Población de Panamá». Ojehechákuri árape: 18 de febrero de 2015.
  3. PNUD. Human Development Report 2020. http://hdr.undp.org/en/content/latest-human-development-index-ranking. Consultado el 15 de diciembre de 2020. 
  4. Banco Mundial (1 de julio de 2009). Worldbank.org (ed.): «"World Bank GDP 2009"» (en inglés) (PDF). Ojehechákuri árape: 26 de septiembre de 10.
  5. Datos de 2009. PIB Nominal, 2009; PIB PPA, 2009 y Población 2009, World Development Indicators database, Banco Mundial. Consultado el 26 de septiembre de 2009. Nota: los valores per cápita, fueron obtenidos dividiendo la población entre el PIB PPA.
  6. Banco Mundial (1 de julio de 2009). Worldbank.org (ed.): «"World Bank GDP PPP 2009"» (en inglés) (PDF). Ojehechákuri árape: 26 de septiembre de 2010..
  7. [1] Tembiecharã:Wayback.
  8. «La Separación de Panamá de Colombia (1903)»..
  9. Asamblea Nacional de Panamá (26 de noviembre de 2010). Gaceta Oficial de Panamá (ed.): «Ley 88 del 26 de noviembre de 2010» (PDF). Ojehechákuri árape: 26 de noviembre de 10..
  10. Asamblea Nacional de Panamá (1972). «Constitución Política de la República de Panamá». Ojehechákuri árape: 20 de agosto de 2011.
  11. Asamblea Nacional de Panamá (30 de diciembre de 2013). Gaceta Oficial de Panamá (ed.): «Ley Nº119 del 30 de diciembre de 2013: Que crea la provincia de Panamá Oeste, segregada de la provincia de Panamá.». Ojehechákuri árape: 31 de diciembre de 2013.
  12. «Ley 188 que crea la Comarca Naso Tjër Di». Gaceta Oficial de Panamá. 7 de diciembre de 2020. https://www.gacetaoficial.gob.pa/pdfTemp/29170_A/GacetaNo_29170a_20201207.pdf. Consultado el 8 de diciembre de 2020. 
  13. Asamblea Nacional de Panamá (1972). «Constitución Política de la República de Panamá». Ojehechákuri árape: 21 de agosto de 2011.
  14. Fundación Telefónica (2006). «Valor económico del Español». Ojehechákuri árape: 21 de agosto de 2011.
  15. Asamblea Nacional de Panamá (22 de noviembre de 2010). «Ley Nº88: Que reconoce las lenguas y los alfabetos de los pueblos indígenas de Panamá y dicta normas para la educación intercultural bilingüe.». Ojehechákuri árape: 21 de agosto de 2011.

Joajuha[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]


Yvateamérika

Antigua ha Barbuda | Guatemála | Gyranáta | Haiti | Hamáika | Kanatã | Kosta Rrika | Kúva | Méhiko | Nikarágua | Ndominíka | Ondúra | Panama | Salvador | San Cristóbal ha Nieves | Santa Lucía | San Vicente ha Granadinas | Tetã Ndominikagua | Tetãvore Joapykuéra | Trinidad ha Továgo | Vaamakuéra | Varvado | Velíse
Kyoẽlándia | Martiníka | Guadalúpe | Puerto Rico | Anguilla | Montserrat | Vermúda | Terks ha Kaikos