Reserva Limoy

Ko Limoy reserva biológia opytahína tetãvore’i Hernandarias, Alto Paraná tetãvore guasu, Paraguay-pe, ysyry guasu Paraná akatúa gotyo.

Ha’e peteĩva umi pohapy tenda ojehejáva reserva ecológica ramo Itaipú rehegua, ha’éva tuichavéva ojejapo va’ekue ko yvy ape’ári, apytáva ñane retãnguéra Paraguái ha Brasil-pe.

Kóva opytahìna 160 km norte gotyo tetãvore Hernandarias-gui, tetãvore’i San Alberto. Oñemoañete va’ekue 1984-pe ha ipykue 14.828 ha.

Geografía

Ikorapy ogãhẽhína norte gotyo ysyry Itambey peve, sur gotyo ysyry Limoy peve, este gotyo yno’õ ysyry guasu Paraná rehegua peve ha oeste gotyo katu pe tape oguãhẽ hápeve umi colonia ha asentamiento ojypýrui oĩva (Itaipú Porã). Ysyrykuéra Azul, Abanico ha Santa Teresa ko reserva ryepýpe ojapo tupao añete umi mymbakuéra oióva ko tendárupipe.

Héra ou ysyry guasu Limoygui oĩva ko reserva korapy ohupytyhávepe. Jajuhuhina ko Alto Paraná ecorregión-pe. Ijyvy karape ha ijyvate mimínte, oguãhẽva 3 guive 6% peve pe joja’ỹ. H ajyvy katu oiko ita hũnguéragui.

Yvykuéra ko reserva biológica Limoy pegua, osẽ itakuéra basáltica-gui, ha ikatu jaclasifika lateríticos ha latozoles-pe, ha isa’y pytãhũngy, ijavovekue katu ñai’ũ jehe’a memete ipypuku porãva.

Arapytu

Clima ko’ápe ha’e subtropical, oguerúva ama porã porã oguãhẽ ha isarambi porãva opárupi, ha ohupyty voi 1.500 ha 1.700 mm peve arykue jave.

Arahakue katu ohupyty 21 ºC guive 22 ºC peve. Pyharekue katu ho’ysãiteve katuete arakuégui, upéva oikohína Araro’y oguãhe vove.

He’õngue katu ohupyty 70 ha 80% rupi, ha yvytu katu oipejuve noreste ha suresteguio, upévare ipiro’y porã ko tendárupi.

Yvyra ha ñanakuéra rehegua

Ko reserva biológica Limoy oikohína ñana ha yvyrakuéra ñembyaty guasúgui ha ko’ãva oĩ ko’ápe ka’aguy yvate, ka’aguy karape ha está compuesta por asociaciones vegetales como bosques altos, bosques bajos ha kokuere guasu.

Pe ka’aguy yvate apytéte ikatu jajuhu jey po yvyra rehegua. Ko’ãva apytépe ikatu ñamoĩ: tajy, yvyra pytã, cedro ha hetave yvyrakuéra.

Yvy karapevehárupi katu jajuhu umi mirtáceas-kuéra rehegua, ko’ãva apytepe ikatu ja’e ñangapiry, yvapurũty, ha mba’e.

Ñanakukéra rehegua katu henyhẽte voi opáichagua; jajuhu bromeliáceas-kuéra rehegua, pipiráceas, asteráceas, poáceas, malváceas, ha avei hetaiterei helechos-kuéra rehegua yvyra rehegua.

Mymbakuéra rehegua

Ko reserva-pe ojeclasifika 41 especie mymbakuéra, 234 guyrakuéra ha 20 mboikuéra rehegua.

Mymbakuéra: ojehechá ápe ha pépe heteitereíre ta’ytetu (Tayassu tajacu) , guasu (Mazama americana), aguara'i (Cerdocyon thous), mborevi, (Tapirus terrestris), kuati (Nasua nasua). Avei ikatu jajuhu jaguarete (Felis), león americano (Felis concolor) ha hetave mymbakuéra ojeikuaáva oĩha ko’árupi.

'Guyrakuéra: guyrakuéra rehegua katu hetaiterei voi jajuhu ko’ápe, umía apytépe ikatu ja’e Cóndo Real (Sarcoramphus sp), yryvu ruvicha (Sarcoramphus papa), taguato jetapa (Elanoides forticatus), tingasu (Playa cayana), jeruti (Leptotila verreauxi), suruku’a (Trogon rufus), guyra kampána (Procnias nudicollis), mbigua mbói (Anhinga), guyra tóro (Pyroderus scutatus), japu rai (Cacicus haemorrhous), hoko'i (Butorides striatus), ha hetave ja’eỹva ko’ápe.

'Reptil-kuéra: ko’ãva apytégui hetavéva ikatu jajuhu jarara (Bothrops), mbói chini (Crotalus), coral (Micrurus), jakarekuéra (Caiman latirostris) ha avei teju guasu (Tupinambis teguixin).

Turismo

Ko Reserva oguereko mirador panorámico, ikatuhárupi jahecha ka’aguykuéra oĩhárupi, avei yno’õguasu pe embalse rupive oiko va’ekue. Jehe’a guasu oikóva ko’árupi ka’aguy, yno’õ guasu ha ko yvy porã jajuhúva katu ombotuicha tuichave ko’ẽ ko’ẽre ko tenda iporãitéva.

Itaipú yno’õ guasu

Ko refugio ombojere yno’õ guasu avakuéra rembiapokue oñemongu’évo Itaipú usina guasu. Kóva oikóre 1982-pe, heta mba’e porã economía-pe guãrã oñepyrũma oipuru ko’ã 77 tetãvore’i ko jerere oikova guive.

Pe yno’õ guasu ojejapova’ekue ha’e peteĩva umi tuichavéva ko yvy ape ári, oguerekógui 29 millones de m³ ha 200 km ipukukue, jaikuaárõ oĩha umi bahía-kuéra ha yvy karugua kuéra katu ohupyty voi 1.400 km.

Ko yno’õ guasu katu nomo’abuéi ko jeréregua yvy jahechaáicha añónte, avei mba’apo ñemitynguéra rehegua oñemombyta avei tapykuépe ha ohasa hi’ári tembiapokuéra turístico kuéra rehegua.

Umi yrembe’ykuéra porã porã oñemyatyrõ kuri avei yguasu rembe’ýpe oñeñembosaraihagã opáichagua deporte ýpe oñeha’ãva.

Zonificación

Oĩrupi tapichakuéra oñembokatupyryva arandu ko’ãga rupi área protegida rehegua, ko refugio oñemboja’o kuri heta hendáicha ikatu hagãicha oñeñangareko porãve hese. Ko’ãva apytepe jajuhu:

Zonas de uso especial: oĩ ko’ápe korapy michĩ mimíva, ojepuru porãva administración-rã umíva, avei kotykuéra mbohupa rendaguã, jekarurendaguã, oguejy haguã avión ha mba’e.

Zona de uso extensivo: Tenda ikatuhárupi umi visitante kuéra oguahẽ mbo’epyrã ha jevy’amihaguã (jajuhu ko’ápe tapepo’i jehechakapyrãkuéraha oñangarekótava nde rehe, tapepo’i "cross country", umíva).

Zonas de uso intensivo: ko’ãva ha’e paisaje neporãvambajepéva ojeipuruva actividades recreativas hypy’uporãva ojejapohaguã (oĩ área camping rehegua, centros de visita ha oñemaña haguã opárupi gotyo).

Zonas de Recuperación ha amortiguación: tenda ñanderekoha oñembyaipaitéma haguérupi oĩhárupi heta tavakuéra ijerekuévo oikóva.

Zonas de Núcleo: tendakuéra avakuéra omo’ambue mimíma haguérupi (ko’ãva apytépe oĩ mbohapy núcleo ndaikatúmo’ãiva jajavy ha ha’eva ko’árupiguánte).

Enlaces externos

Itaipu Binacional - Español
Itaipu Binacional - Portugues