Hindi-urdu ñe'ẽ
| Hindi-urdu ñe'ẽ | ||
|---|---|---|
| Yvy henda oĩva: | Índia (Fíjipe oiko ñe'ẽtee ramo) | |
| Tetãnguéra: |  Índia Pakitã Fíji Gujána Trinidad ha Továgo Vutã Surinã Mayndíva Seilãu Vangalande Nepal Malásia
| |
| Máva oñe'ẽva: | 833,5 sua (aprox.) (2022)[1] | |
| Filiación genética: | Indoeuropeo Indo-iranio | |
| Subdivisiones: | — | |
| ISO 639-1 | hi, ur | |
| ISO 639-2 | hin, urd | |
| ISO 639-3 | [1] | |
 Extensión
| ||
|
| ||
Hindi-urdu ñe'ẽ térã hindustani ha'e ojeheroháicha mokõi ñe'ẽ ojoguaitéva ha ojeiporúva Ásiape, ha'éva urdu ha hindi. Kóva niko Indo-Irã ñe'ẽnguéra atýpe ojejuhúva, upe aty tuichavéva mba'e ha'éva Indoeurópa ñe'ẽnguéra. Oñeñe'ẽ Pakitãme ha Índia vorekue yvategua, mbytegua ha yvate kuarahyreikeguápe, oñe'ẽkuaa amo 833 sua tapichakuéra.[1] Ojehecha avei oñe'ẽha sa'ive Fíji, Gujána, Malásia, Trinidad ha Továgo ha Surinã.
Urdu ha'e ha hindi ojoguaite, ha añetehápe, ko'ã mokõive ñe'ẽnguéra ojukupyty ñe'ẽhápe. Ojoavy ñe'ẽ hendapývape: urdu (hetaive oñe'ẽva musulmãnguéra), oguereko ñe'ẽ hendapýva oĩháme hetaiterei ñe'ẽ pyahu oiporúva Péysia ñe'ẽ ha araveñe'ẽgui ha ojehaíva achegety nastaliq-pe (oúva araveñe'ẽgui avei), hindi ñe'ẽ hendapýva (hetaive oñe'ẽva hindu-kuéra) oiporúva ñe'ẽ ikatéva sánskrito-gui ha ojehai achegety devanágari-pe. Ko mba'ére, umi tenda ikatevaháre, ojeiporuhápe ñe'ẽ hendapýva, híndi ha urdu-kuéra ikatu ndojukupytýi oñondive mba'e ndoikóiva tenda peicharei ñomongetaháme.[2]
Urdu ha hindi ha'e peteĩ ñe'ẽnguéra aty reheguánte (diasistema), ha'éva ko ojeheróva hindustani térã hindi-urdu ñe'ẽ. Oñemoha'eño ohóvo iñe'ẽ ypyguágui amo sa'ary X d. C. aja. Arapa'ũ sultanato Delhi-gua aja ha Mongólia Mburuvi aja (1526-1858), upe rire ojehe'ava'ekue hese hetaiterei ñe'ẽ pyahu Péysia ñe'ẽgui (ha'erupi ñe'ẽ tee), araveñe'ẽgui (ñe'ẽ ojeiporúva Tupã jeroviapýpe) ha sa'ive, ñe'ẽnguéra túrkika-gui (oñe'ẽva avakuéra sãmbyhyhára ikatéva).
Pakitãme urdu oñemyasãi mbarete oparupiete jahechakuaáramo oiporuha iñe'ẽ ñepyrũguáramo 7,5% añónte tavaygua apytépe, penjavi rapykuéri (45%), pásto (15%), sindi (14%) ha saraiki (11%). Índiape, ha'éramo jepe ñe'ẽ tee ambuéndi tetãvorekuéra apytépe ha ojeiporu mbo'ehaópe ko'ã tetãvorépe, taha'e apopyrã tekombo'e rehegua térã marandu myasãihakuérape oñemotenondeve híndi hendapýva. [3]