Reserva Itabo

Ko Reserva Biológica Itavo opyta tetãvore’i Hernandarias-pe, tetãvore Alto Paraná, Paraguáipe, ysyryguasu Paraná akatúa gotyo ha ha’e peteĩva umi poapy tenda ojehecha va’ekue reserva ecológica ramo Itaipú rupive.

Kóva ko represa ha’e tuichavéva yvy ape ári oĩva ñane retãnguéra Paraguái ha Brasil mba’éva. Opyta 80 km norte gotyotáva Hernandarias-gui. Tapekuéra ojeikeha ha’ehina umi taperakamby 1 ha 2. Ipykué katu 15.208 hectárea.

Geografía

Ko reserva yvy ikarape ha ijyvate’imimi. Pe ysyry Itabó ohasa upérupi kuarahy resẽguio kuarahy reike gotyo umi mokõivéva hakambykue, ha’éva Itabó Sur ha Itabó Norte, ha avei ko’ãvagui osẽva ysyrykuéra.

Ikorapyhína ohupyty: norte gotyo, Colonia Gral. Díaz, sur goytyo, vakarekoha Loma Porã, kuarahy resẽ gotyo, Colonia Pikyry ha kuarahy reike gotyo Coloniakuéra Gleba 2 ha Gleba 3.

Yvy ko reserva rupi biológica Itabó rupi, ha’e oiko va’ekue ita hũnguéra gui. Ikatu jaclasifica lateríticos ha latozoles-pe, ha isa’y pytãhũngy, ijavovekue katu ñai’ũ jehe’a memete ipypuku porãva.

Arapytu rehegua

Ko reserva Itabó oguereko clima subtropical, oguerúva ama porã porã oguãhẽ ha isarambi porãva opárupi, ha ohupyty voi 1.500 ha 1.700 mm peve arykue jave.

Arahakue katu ohupyty 21 ºC guive 22 ºC peve. Pyharekue katu ho’ysãiteve katuete arakuégui, upéva oikohína Araro’y oguãhe vove.

He’õngue katu ohupyty 70 ha 80% rupi, ha yvytu katu oipejuve noreste ha suresteguio, upévare ipiro’y porã ko tendárupi.

Yvyra ha ñananguéra rehegua

Ka’aguy yvate hetave ko tendárupi, oĩnte avei ka’aguy karape mimi, kokuereguasu ha avei kapi’i ñeñotỹmbyre. Jajuhu heta yvyrakuéra reheguáramo ko’ãva yvyrakuéra: lapacho, ybyrá pytá, cedro, cancharana, peterevy , guatambu, peroba, incienso, kurupa’y ha yvyraro, hamba’e. Ka’aguy karapehárupi katu jajuhu mirtácea-kuéra rehegua ha’éva ñangapiry, guavira, yvaporoity ,hamba’e.

Ñananguéra reheguáramo katu hetaitereive mba’e jajuhu; oĩ bromeliácea rehegua, avei helecho arborescente umía rehegua.

Ojejuhu parundy mymbakuéra rehegua, 250 guyrakuéra rehegua ha 20 mboikuéra rehegua.

Mymbakuéra rehegua

Mymbakuéra rehegua jajuhu hetáva ko Reserva Itabópe oĩ: el ta'ytetu (Tayassu tajacu), mborevi (Tapirus terrestris), guasu (Mazama americana), aguara'i (Cerdocyon thous), akuti sa'yju (Dasypus azarae) y kuati umi mymbakuéra rehegua ojeikuaáva.

Guyrakuéra apytepe katu ikatu ja’e: garza boyera (Bubulcus ibis), hoko guasu (Ardea cocoi), mbigua (Phalacrocoras), ype guasu (Cairina moschata), taguato pira'uha (Pandion haliaetus), yryvu ruvicha (Sarcoramphus papa) ha tingasu (Playa cayana).

Mbikuéra reheguáramo oĩ jarara (Bothrops sp.), coral (Micrurus altirostris), jakare (Caiman latirostris).

Mba’eichaitépa oñemohenda

Oĩrupi tapichakuéra oñembokatupyryva arandu ko’ãga rupi área protegida rehegua, ko refugio oñemboja’o kuri heta hendáicha ikatu hagãicha oñeñangareko porãve hese. Ko’ãva apytepe jajuhu:

Zonas de uso especial: oĩ ko’ápe korapy michĩ mimíva, ojepuru porãva administración-rã umíva, avei kotykuéra mbohupa rendaguã, jekarurendaguã, oguejy haguã avión ha mba’e.

Zona de uso extensivo: Tenda ikatuhárupi umi visitante kuéra oguahẽ mbo’epyrã ha jevy’amihaguã (jajuhu ko’ápe tapepo’i jehechakapyrãkuéraha oñangarekótava nde rehe, tapepo’i "cross country", umíva).

Zonas de uso intensivo: ko’ãva ha’e paisaje neporãvambajepéva ojeipuruva actividades recreativas hypy’uporãva ojejapohaguã (oĩ área camping rehegua, centros de visita ha oñemaña haguã opárupi gotyo).

Zonas de Recuperación ha amortiguación: tenda ñanderekoha oñembyaipaitéma haguérupi oĩhárupi heta tavakuéra ijerekuévo oikóva.

Zonas de Núcleo: tendakuéra avakuéra omo’ambue mimíma haguérupi (ko’ãva apytépe oĩ mbohapy núcleo ndaikatúmo’ãiva jajavy ha ha’eva ko’árupiguánte).

Ko Reserva oguereko mirador panorámico, ikatuhárupi jahecha ka’aguykuéra oĩhárupi, avei yno’õguasu pe embalse rupive oiko va’ekue. Jehe’a guasu oikóva ko’árupi ka’aguy, yno’õ guasu ha ko yvy porã jajuhúva katu ombotuicha tuichave ko’ẽ ko’ẽre ko tenda iporãitéva.

Enlaces externos

Itaipu Binacional - Español
Itaipu Binacional - Portugues