Tetãvore Presidente Hayes

Vikipetãmegua
Estadísticas
Táva guasu: Villa Hayes
Superficie: 72,907 km²
Habitantes: 99,874 (2008)
Densidad: 1,3 hab./km²
ISO 3166-2: PY-15
Mapa

Presidente Hayes ha'e tetãvore Paraguái retãmegua, oĩva mbyté ha kuarahy resẽ gotyo. Itavaguasu ha'ehína Villa Hayes.

Ko tetãvorepe oiko 81.876 ava (2002 ary).

Ko departamento oñehenói péicha Presidente Estados Unidos rérape Rutherford B. Hayes, oimeva'ekue apañuãime limíte Paraguái ha Argentína oiko'õva tembipotápe Paraguái ha Argentina péva Guerra de la Triple Alianza rehe.

Distrito-kuéra[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Museo Villa Hayes

Ko tàvaguasu oñepehe'ã pokõi distrito-pe:

Gobernación Pdte. Hayes Río Paraguái rembe'ýpe

Tembiasakue[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ko'ã àrape colonia, omotenondévo tuguy pochy te'ỹinguéra oikóva ko'ã tendáre, hasyeterei kuri ojepobla ko tenda. Mbovymi pueblo misione-pe oñemopyendàva ko'ã tendáre, oheja upe yvy hikuái, techapyrã ramo oime: Melodía, Timbo, Naáreranjay ha Remolino.

Ko'ápe Fuerte Borbón, ko'àgã Fuerte Olimpo, pe orekovéva gente oikóva ipype, omopyenda gobierno Alos ha Bru orekóvo ipype portugueses oúva.

Péicha ko'ã época independiente-pe, umi colono frances oñemopyenda ko tendáre orekóvo umi tavayguakuèra oiko ipype, ha ndahi'aréi hikuái, pèicha ko'ã gente opyta ha omopyenda pe ohenóiva "Villa Occidental".

Oñembohéra Presidente Hayes, omohu'ãvo Guerra de la Triple Alianza, oguerohorývo Mburuvicha guasu EEUU-gua, Rutherford B. Hayes, oñemoñe'ẽva Paraguái rehe ikatu haguã opyta ko territorio-pe.

Ary 1906, omotenondévo peteĩha división política Paraguáipe, oñemohenda ko'ã mokõi yvy renda, Oriental ha Occidental, kóva oñeipehe'ã comandancia militar oiméva Ministerio de Guerra ha Marina-pe. Ko'ãva àra oñemomba'eguasúva Tavaguasu Presidente Hayes-pe: 12 jasypoteĩ jave, ára oguahẽ hague Py'aguapy Cháko-pe; 29 jasyporundy, Boquerón oñemotenonde hague 12 jasypateĩ, kóva peteĩ àra omobomba'eguasúva Laudo Hayes.

Calle Benjamín Aceval

Táva guasu rembe'y[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Oime paralelo 22º 03´ ha 25º 20´ latitud sur ha meridiano 57º 15´ ha 61º 00´ longitud oeste.

  • Yvy yvate gogyo: Departamento Alto Paraguái, oipehe'ãva ferrocarril rape "km 160"guive oguahẽvo "km 20" peve; ko punto guive ohasa línea recta ohóva Río Paraguay peve.
  • Yvyguy gotyo: pe República Argentina-gui, oñemomombyry'imi oipehe'ãgui río Pilcomayo, ho'ávo Río Paraguái upe Misión San Lorenzo peve.
  • Kuarahy res{e gotyo: tavaguasukuéra Concepción, San Pedro, Cordillera ha Central, oikytĩva Río Paraguái péva ho'ávo Río La Paz oguahëva Río Pilcomayo peve.
  • Kuarahy reike gotyo: ko Departamento Boquerón, oikytĩva tape ojoajúva Misión San Lorenzo umi fortin Gral. Díaz, Avalos Sánchez, Zenteno, Dr. Gaspar Rodríguez de Francia, Boquerón, Isla Po'i ha Casanillo; kóva punto orekóva línea recta oguahëva "km 160" tape ojoajuhápe vía ferrocarril.
Monumento Benjamín Aceval

Arapytu[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Máxima ohupytýva 44º C arahakujave ha mínima araro´ýpe 0º C, media ha'éva 26º C. Ko'ã tendáre ama oñemombyte ha oguahẽ 900 ha 1200 mm peteï arýpe.

Yvyty ha yvy[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ko'ã tendáre yvy oñemohenda mokõi yvýpe: kuarahy resẽ gotyo, depresión oriental orekóva depósito fluvial oĩhàpe yvy vevùi sa'i ha oĩ avei yvy salino ha solonetz fleico ha planosoles solodico ojeheróva ambue ñe'ẽme.

Yvýguy gotyo, ohóva Río Pilcomayo gotyo, llanura oñapymíva umi yvy suelos calcáreos, sobre el Río Paraguay son suelos fluviosoles eutricos. Ko'ã cerro Confuso, Siete Cabezas ha Galván orekóva yvyty opu'ãmíva sa'i sa'i.

Ysyry reheguáva[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Kuarahy resẽ gotyo, Río Paraguay ojeréva departamento pukukue, umi afluente, ha'éva Rio Pilcomayo, San Carlos, Siete Puntas, Negro, Verde, Montelindo, Aguaray Guazú ha Confuso. Kuarahy reike gotyo, oime estero Patiño.

Ko tavaguasúpe oime, Parque Nacional Tinfunqué oguerohory ha ombojurujáiva umi tuichaiterei turista-kuérape, ipukúva 280.000 hectárea.

Péicha ko'ã tendáre Presidente Hayes oñmoñapymíva y ojupívo péva henyh{e jave umi ysyry guasu, kóva Villa Hayes-pe, upe yvy ha'e pe ijyvatevéva.

Ndaipóri afluente Río Paraguái onavegáva umi embarcación kakuaa.

Kóva ha'e peteï ygaguasu Río Paraguáipe, péva Villa Hayes mirador guive

Tekoha ha ñemitỹ[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Irundýha bioma chaqueño oiméva ko departamento-pe: Llanura oñapymíha Río Paraguái, Pozo Azul, Laguna Salada ha Llanura de inundación Río Pilcomayo.

Ko desvio orekóva Río Pilcomayo orekóva ha omoambuéva umi lugareño-pe, séka jave umi tendáre ha upévagui oï osẽva ha omoheñói migración jakare umi yvy he'õveha rupive, avei ojeipyso mba'asy mymbakuéra orekóva.

Umi ka'avo, yvyramáta ha mymba mimi ojeguerokyhyje: ko'ãva timbo, samu´ũ, quebracho morotĩ ha pytã, karanda'y. Mymba apytépe oime: karpincho, jurumi, jakare, kure ka'aguy.

Economía[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Presidente Hayes omotenonde pete{iha tenda mymba me'ẽ ha ñemuñáme, ome'ẽva vaka ro'o, ha tenda mokõihápe oime kavaju ñemuña.

Yvypóra oikóva ko'ã tendáre omba'apo agricultura-pe, mbohapýha tendápe oñemohenda péva sorgo ra'ỹime, ambue rubro mbytépe oime: mandyju ha takure'ẽ.

Táva Villa Hayes ha Benjamín Aceval, oñemomba'e guasu takuare'ẽ rembiapópe. Tavusu Villa Hayes-pe oñemomba'apo Azucarera Censi ha Pirota. Oĩ aserradero, fabrica de cerámica ha acería-kuéra. ACEPAR, Aceros del Paraguay, tuichaiterei mba'e ko tendáre ha'éva peteĩ empresa siderúrgica tetãme, oime tavaguasu Villa Hayes, ko'ápe oñemba'apo varilla lisa péva estructura metálica, construcción, herrería artística, alambre ha palanquilla rehe, ojejapo avei cal agrícola ha oxigeno gaseoso tasyòpe guarã.

Villa Hayes-pe, oime avei Astillero Chaco Paraguayo S.A,ko'ápe ojejapo umi barcaza karga kakuaa ha ipohýivape guarã, oñembohasa haguã combustible ha aceite vegetal-kuéra.

Ko'ápe oĩ havõ ha cal Fabrica Villa Hayes, péicha peteĩ planta Esso ojeprocesa combustible ha lubricante-kuéra.

Fábrica de lácteos "La Pradera" oime km 81 tape hũme. Puerto Falcón tenda ára ha ára oñembohasa mba'erepy ha peteĩ tenda turístico Argentina ndive.

Iglesia Villa Hayes

Moamarandu ha Pytyvõ tekotevẽmbýpe[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ruta IX "Carlos Antonio López" térã "Transchaco", ohasáva río Paraguái,péva Puente Remanso rupive ha oguahẽ frontera boliviana peve, tuicha mba'e ojoajuhápe ko Departamento, ha ikatúva ojehàsa ára ha ára ko tavaguasúre.

Tape XII "Vice Presidente Sánchez", ojeréva Río Pilcomayo, ndikatúi ojehasa porã ama jave.

Ruta Pozo Colorado – Puerto Militar, oguahẽ Concepción gotyo, ohasávo Río Paraguái puente rupive.

Hetaiterei ramal ojoajuhápe opa tendágui ko tavaguasúpe, orekóva apañuãi oky jave tapeva ha ysyrýgui ndikatúi oñeikundaha.

Río Paraguái vía de comunicación oiporúva táva guasu ribereña Puerto Pinasco. Péicha Puerto Falcón, puente rupive, ikatúva oñomomarandu tavaguasu argentina Clorinda guive. Ko'ã establecimiento ganadero-kuéra, vía aérea ojeporu voi ko tendáre.

Radioemisora, oguereko FM péicha oĩ Radio Villa Hayes ha Dyon. Péicha ombojoaju conexión telefónica, orekóva 3.200 abonado rupi.

Osẽ 16.865 óga, 6.165 área urbana ha 10.700 área rural, orekóva ko'ã servicio:

  • Energía eléctrica, 39,9%
  • Agua corriente, 19,1%
  • Baño con pozo ciego, 19,6%
  • Recolección de basura, 4,3%
Escuela Rutherford B. Hayes

Tekombo'e ha Tesãi reheguáva[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Oñemba'apo ko'ã tendáre, 96 institución tekombo'e nivel inicial; 192 institución educación escolar básica ha 29 educación media.

Oime 38 establecimiento salud, tasyo, orekóva puesto ha centros de salud.

Oñe'ẽva ko'ã mba'ère[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ojoajúva oka gotyo[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Sitio Web de la Gobernación de Presidente Hayes

Tetãvore Paraguái

Alto Paraguái | Alto Parana | Amambái | Paraguay | Boquerón | Ka'aguasu | Ka'asapa | Kanindeju | Central | Concepción | Cordillera | Guaira | Itapúa | Misiones | Ñe'ẽmbuku | Paraguari | Presidente Hayes | San Pedro