Alehándoro pe Tuicháva
Alehándoro III de Masendóña (Pela, Gyrésia; 20 térã 21 jasypokõi ary 356 Kirito mboyvépe[1] - Vavilóña; 10 /11 jasypoteĩ ary 323 Kirito mboyve[2] herakuãvéva ojeheróvo Alehándoro pe Tuicháva, ha'e akue Masendóña mburuvichavete (ary 336 Kirito mboyve guive), Gyrésia sãmbyhyhára, Ehíto faraõ (332 Kirito mboyve), ha Media ha Péysia ruvicha guasu (331 Kirito mboyve), omano meve.
Alehándoro niko Olímpia Epíro pegua memby ha Filípo II Masendóña pegua ra'y, itúva ombosako'i chupe oikóta hag̃ua chugui mburuvichavete, ombo'e chupe ñorairõ kuaapy ha ombou Aristóteles oiko hag̃ua ita'ýra mbo'ehára. Hasy chupe ojupi hag̃ua oisãmbyhyrã, itúva omondo hembireko ha Alehándoro toho mombyrýpe ka'irãime oimo'ãgui ndaita'ýraiha. Alehándoro sy oho jey Epírope ha Alehándoro irũnguéra oho va'erã tetã ambuépe ani hag̃ua opu'ã hikuái oity hag̃ua Filípo, upéicha niko ipy'amongeta kyhyjégui. Peteĩva ojuka Filípo, ha Alehándoro oñepyrũ oisãmbyhy, oipe'apa umi ikatúva ombohovái hese ani hag̃ua oporokuái..
Alehándoro pe Tuicháva oñepyrũvove oisãmbyhy hetãre ohechauka ipokatu ha imbaretekue umi tetãme Masendóña poguýpe oĩva, opu'ãgui hikuái Filípo omano rire. Oiko aja Gyrésia ruvicha omboguata guetei umi pólis rembipota: ondyry Péysia Mburuvíre, omoĩ jey ipoguýpe mayma távaAnatólia pegua ha para Ehéo ypa'ũnguéra. Ombosako'i aty ñorairõhára ombyaty rire umi Gyrésia retã kuimba'ekuéra (tuichaitépe ojehecha umi Masendóña retãygua) ha ary 334 Kirito mboyvépe osẽ ijaty ñorairõhára ndive, oñembytýnte 40 000 kuimba'e, ha oho ombohovái Péysia Mburuvi rehe.[3]
Oisãmbyhy aja 13 ary pukukuévo omoambuepaite hetã rekuái ha reko tee, tuichaitépe omoĩvove hetã poguýpe upe Mburuvi akeménida ha ojehecha oguerovaha arandupy, upéicha Gyrésia reko tee ojepyso para Yvy mbytépe rehe ha Kuarahyresẽ Aguĩguáre. Ojehero ko'ãga ku ára pukukue Ára helenístico (323 Kirito mboyve-30 Kirito mboyve).[4]
Omosarambipa rire Vaykã yvyapýre hetã apekue ha omoĩ rire Masendóña umi táva poguasu ári Gyrésia Ymaguare retãme, Alehándoro ohasa Dardanelos ypo'íre Anatólia yvyapy gotyo ha upéicha oñepyrũ ondyry Péysia Mburuvíre, oĩ va'ekue upe aja Darío III poguýpe. Ipu'aka Garániko, Issos, Gaugaméla ha Péysia Rokẽ ñorairõnguérape, upéicha oisãmbyhy yvy apekuére ojepyso va'ekue Gyrésia, Ehíto, Anatólia, Kuarahyresẽ Aguĩgua ha Mbyte Ásia rehe, ysyry Índo ha Amu Ndária peve. Upéicharõ oguahẽ Índiape, upépe ipu'aka mburuvichavete Póro rehe, upe rire ijaty ñorairõhára ndohosevéima kuarahyresẽ ngotyo ha oho jey va'erã Vavilóñame, upépe omano ohypyty'ỹ hembipota: omoĩse ipoguýpe Arávia Yvyapy.
Ndajaikuaa porãi mba'éichapa omano Alehándoro. Ojehai ymaguare omombe'u ha'e omano mbeguehápe ha ikatu oñembopohãjuka chupe, upéicha oheja hetã mbaretete'ỹva, Masendóña pokatu ikangýgui heta tetã ambuévape, kóicha ojehecha Anatólia vore yvateguápe. Ha'e omano ha nome'ẽi avavépe hetã rekuái ha imba'ekue, upéicha heindy Filípo III Arrideo ojupi oporokuái, tapicha iñapytu'ũ rekokangýva, ha upéi ita'ýra Alehándoro IV. Umi añetete oisãmbyhy omano rire Alehándoro niko ijaty ñorairõha ruvichakuéra, ojehero va'ekue diádokos (he'iséva 'hembiekovia'), hetaite oñorairõ hikuái oñembojára hag̃ua Alehándoro mburuvíre ha ombovo pe mburuvi heta tetãme.
Mandu'apy
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- ↑ «The birth of AlexanderArchive copy» (en inglés). Livius. Online Etymology Dictionary. Archivado desde el original, el 2015-03-202016-10-05. Ojehechákuri árape: 4 de agosto de 20082021-08-08.
- ↑ «Alexander's Last days».
- ↑ «Biografías y vidas. Entrada } : Biografía de Alejandro Magno». Ojehechákuri árape: 14 de febrero de 2011.
- ↑ «Protagonistas de la historia. Ficha: Alejandro MagnoArchive copy». Archivado desde el original, el 25 de diciembre de 20102010-12-25. Ojehechákuri árape: 14 de febrero de 20112021-08-08.
Joajuha
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Alehándoro pe Tuicháva reheguaCommons.
