Alonsito
Alonsito térã alonso, Furnarius rufus, ja'e upe guyra tatakuáicha ojehupapóvape. Oje'e avei chupe Alonso García, ogaraity térã guyra tataku, ha karaiñe'ẽme "hornero", ha oĩ umi guyra Furnariidae oje'éva apytépe.
Hupa apu'a ha ojapo tujúgui yvyrarakãre, póste akã ari térã kolúnare. Mácho ha kuña oiko oñondie ha omba'apo hogarã opópe, ikoty mokõiva. Hokẽ michĩ, ha ha'e oike hag̃ua ojayvy arã. Upe koty huaguapeguápe ombo'a 3 térã 4 rupi ha umíva ipara sa'yjuky'avy. Mokõivéva oñeno hupi'a ári ha umíva oja amo 16 arahápe rupi. Iñakã yvate ohupi oguata jave, ha iguata sambosambo. Peichaháguinte katu oñani sapy'a mbykymi, opyta ha oñepyrũ jey oguata hembi'urãre ovicheávo. Alonso ho'u opa vicho'i ojuhúva, tahýi, kyju, ttuku, yso téra sevo'i hamba'e. Kapi'i ra'ỹi ho'u avei hikuái.[1]
Oje'e alonso nomba'apoiha hogarãre domingokue ha áño ojerévo ojapoha hóga pyahurã. Umi hóha tuja opytarei ha ambue guyra sapy'ánte ojehupapo umívape.
Umi ita'ýrarõ ohupíva hembireko memby ndaha'éiva imba'e, umívape ha oñembohory hag̃ua hese, hapicha he'i hese alonso. Alonso ombo'ávo niko oĩ guyra oikéva hupápe ombo'a hag̃ua umi alonso rupi'a apytépe. Péicharõ ha'ekuéra ndoikovéima ita'yrakuéra rapykuéri omongaru hag̃ua hamba'e. Guyraũ rembiapoite upéva. Upévare sapy'ánte jahecha alonso ra'y ndojoguáiva ituvakuérape. Alonso ojuhu sapy'arõ hupápe mbohupa katu, pya'e omboty hóga juru ha oheja.
Ymave niko hasy vaekue jaikuaaporã hag̃ua añete térãpa nahániri umi alonsito káso. Oñemaña pe mitãre ojehecha hag̃ua mávapepa ojogua, oñemboja hag̃ua hese ndojoguáirõ itúva térã isýpe. Upévare ñahendu upe rupi ñe'ẽnga he'íva: "Nde kokuépe heñói vaekue niko nemba'éma". Ko'ág̃a rupi katu ADN rupive ikatu jaikuaaporã mávapa hína upe mitã rutee.
Alonso káso ñemombe'úre oĩ heta opa rupi, kuatiápe ha purahéipe hamba'e. Upe herakuã guasuvéva oime arã hína Guyra Fárra, Demetrio Aguilar rembiaokue.[2] Upépe oñemombe'u peteĩ farraguasu oiko hague guyrakuéra apytépe. Ohopa hikuái upépe, oñepyrũ ovy'a, oĩ opurahéiva ha Alonso ojerure oñembopu hag̃ua chupe hembijerure. Oiko kilómbo, ha Alonso, upe aña mbaraka, ombokapu ha ojapi peteĩ hapichápe ha upéi okañy.
Oje'ofrece una fiesta en la casa del Piririta,
Aka'ẽ ningo guitarrero ha Ypeku violinista.
Aka'ẽ ningo guitarrero ha Ypeku violinista
ijatýma los caballeros y también las señoritas.
A las once de la noche og̃uahẽ Alonso, Chochi,
oja músico rendápe ojerure peteĩ Chopĩ.
He'i chupe lo músico, rodeve peteĩ cuadrilla
tamoĩ raẽmína upéva ha tambopu ndéve enseguida.
He'ije upépe Alonso embopúnte la ajeruréva,
oĩmétaramo disgusto tovale la ovaléva.
Aka'ẽ karia'y ite'ỹ, Ypeku ipy'a guasu,
"Ha'éma ndéve chamígo, ndaikatumo'ãi ningo ambopu".
Osẽje upépe Alonso con su compañero Chochi,
ojapóvo un tiroteo, el Aka'ẽpema ojapi.
Opo upepe Aka'ẽ, ipópe la imbaraka
he'i "Alonsito ko chejapi", ha upévantema ipaha.
Ou la oficialada o'aclarávo este barullo,
el sargento Guyra'i ha el oficial katu Tujuju.
Ojevýma esta guerrilla oiko ñenupã heta
el sargento ojeikutu ha el oficial iñakãjeka.
Ou la autoridad, karai Jefe, karai Juez,
karai Juez ko Jakavere ha karai Jefe katu Jakare.
La baile oiko vaekue nipo ra'e sin permiso,
ogajára tiene la culpa, y se escapa Alonsito.
Mandu'apy
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- ↑ Gatti, Carlos 1985 Enciclopedia Guarani - Castellano de Ciencias Naturales y Conocimientos Paraguayos. Arte Nuevo Editores. Asunción
- ↑ https://www.portalguarani.com/2685_demetrio_aguilar/20079_guyra_farra__demetrio_aguilar.html