Ehecha Mburuvi visantíno reñoiha

{{Ficha de antigua entidad territorial
|nombre original = <small>''Βασιλεία Ῥωμαίων'', Basileía Rhōmaíōn<br>Imperium Rōmānum</small>
|nombre completo = Kuarahyresẽ Rróma Mburuvi
|entidad         = [[Mburuvi]]
|imagen          = no
|duración        = 395-1453
|mapa            = Byzantine Empire animated.gif
|bandera         = Byzantine imperial flag, 14th century according to portolan charts.png
|artículo bandera= 
|escudo          = Byzantine Palaiologos Eagle.svg
|artículo escudo = 
|pie_mapa        = Oñemyasãiháicha ko mburuvi
|capital         = [[Constantinopla]]
|religión        = [[Iglesia ortodoxa|Cristianismo ortodoxo]]
|idioma          = [[Gyresiañe'ẽ]], [[latinañe'ẽ]]
|moneda          = [[Numo]], [[Sólido bizantino|sólido]], [[Hiperpirón]]
|datos_año1      = 457<ref name=T>{{cita libro|título=A concise history of Byzantium|apellido=[[Warren Treadgold|Treadgold, Warren]]|año=2001|editorial=Palgrave|página= 236|isbn=9780333718292|url=https://archive.org/details/concisehistoryof00trea/page/236}}</ref>
|población1      = 16000000
|superficie1     = 1680000
|datos_año2      = 565
|población2      = 26000000
|superficie2     = 2070000
|datos_año3      = 775
|población3      = &nbsp;&nbsp;7000000
|superficie3     = &nbsp;&nbsp;690000
|datos_año4      = 1025
|población4      = 12000000
|superificie4     = 1200000
|datos_año5      = 1320
|población5      = &nbsp;&nbsp;2000000
|superficie5     = &nbsp;&nbsp;120000
|dirigentes_fechas  = • 395-408<br/>• 1449-1453
|dirigentes_nombres = <br/>[[Arcadio]]<br/>[[Constantino XI]]
|era             = [[Ára Mbytegua]]
|año_evento_anterior   = [[286]]
|fecha_evento_anterior = [[1 jasyrundy]]
|evento_anterior = Mburuvi guasu oñembovo ([[Tetrarquía|Diarquía]])
|evento_inicio   = [[Constantino I]] omopu'ã [[Constantinopla]]
|fecha_inicio    = [[11 jasypo]]
|año_inicio      = [[330]]
|evento1         = Rróma Mburuvi oñembovopáma
|fecha_evento1   = [[17 jasypo]]
|año_evento1     = [[395]]
|evento2         = Ho'a Kuarahyreike Rróma Mburuvi
|fecha_evento2   = [[4 jasyporundy|4&nbsp;jasyporundy]]
|año_evento2     = [[476]]
|evento3         = Hesu rape oñembovo
|fecha_evento3   = [[16 jasypokõi]]
|año_evento3     = [[1054]]
|evento4         = Ojeipe'a Constantinopla ipoguýgui
|fecha_evento4   = [[12 jasyrundy]]
|año_evento4     = [[1204]]
|evento5         = Oñembojára jey Constantinopla rehe
|fecha_evento5   = [[25 jasypokõi]]
|año_evento5     = [[1261]]
|evento_fin      = [[Ho'árõguare Constantinopla]]
|fecha_fin       = [[29 jasypo]]
|año_fin         = [[1453]]
|p1              = Rróma Mburuvi
|bandera_p1      = Flag of the Roman Empire.svg
|s1              = Mburuvi otománo
|bandera_s1      = Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg
}}
Ojehero ko'ãga '''Mburuvi visantíno''' upe [[Rróma Mburuvi]] vore kuarahyresẽygua oiko [[Ára Mbytegua]] pukukuévo ha oñepyrũ meve ''[[Renacimiento]]'', upe he'ise ary 395 guive 1453 peve. Itavusu ojejuhu akue táva [[Constantinopla]]-pe (ko'ãga niko táva [[Estambul]]), oñemopu'ã va'ekue táva ymaguare ári héra [[Visãsio]], táva imba'eguasuite va'ekue [[Tarásia]] oikovove peteĩ Gyrésia ikolóñaicha, oñemopu'ã amo 667 ary Kirito mboyve. Ojeikuaa avei Mburuvi visantíno ojeheróvo '''Kuarahyresẽ Rróma Mburuvi''', tuichaitépe ñañe'ẽramo iñepyrũre, oiko gueteri upe [[Kuarahyreike Rróma Mburuvi]], ne'ĩra ho'águi. Upe rire, ko mburuvi hetaite heko Gyrésia ymaguaréicha —ojehecha iñe'ẽ ambue katu ndoipuruvéima [[latinañe'ẽ]] ha oipuru [[Gyresiañe'ẽ]]— upévare oĩ umi he'íva ko Tetã heko tee Gyrésia rekóicha.<ref>{{Cita web|url=http://www.oocities.org/collegepark/square/3602/IMPGRIEGO.HTML|título=El Imperio griego de Bizancio|autor=José A. Marín R.|año=1998}}</ref>

Hembiasakue hi'areitéva ipukukuévo, Mburuvi visantíno py'ỹi ojehecha jejopýpe ha ijyvy apekue oñemomichĩ, tuichaitépe oñorairõ aja hikuái umi [[Rróma-Péysia ñorairõnguéra|sasánida rehe]], umi ''normando'' rehe, [[Vugária-Mburuvi Visantíno ñorairõnguéra|Vugária Mburuvi]] rehe, umi [[ñorairõ árave-visantíno|árave]] rehe ha, ipahápe, umi [[ñorairõ visantíno-otománo|otománo]] rehe. Ipokatu imichĩve ha ikangyve Yvate Áfrikape ha [[Kuarahyresẽ Aguĩgua|Kuarahyresẽ Aguĩguápe]] oñorairõitereígui, upéicha jepe ojehecha imbareteha oñorairõve ha oñemu tetã ambuekuérare [[Európa]]pe [[Ára Mbytegua]] ipukukue aja. Oñemombaretemi rire saro'y XII aja, ko Mburuvi  ikangyite ha oñemomichĩ opa peve [[Ho'árõguare Constantinopla|ho'ávove Constantinopla]], itavusu, ha [[Mburuvi otománo]] oñemomba'epa ha oñembojára Mburuvi visantíno yvy apekuére [[saro'y XV]]-pe. 

Oikóvove 1000 ary aja, ko Mburuvi oñemopyenda [[Hesu rape]] mongoraháicha ha ndohejái [[Islã]] oike Európa vore kuarahyreikeguápe. Upéicha avei oiko chugui ñemuha poguasúva, ono'õmbahápe tapichakuéra oparupiguáva oñemu hag̃ua, ha oipuru hikuái ko tetã pirapire, [[itaju]] ijapopyréva ha imba'ehepyitéva. Ko mburuvi niko mba'eguasuite umi Európa ha [[Kuarahyresẽ Aguĩgua]] rekorãme ha reko teépe upe aja.

Añetehápe Mburuvi visantíno niko Rróma Mburuvi vore kuarahyresẽygua, ojehecha oñemoambuévo ha ndaha'evéima Rróma rekóicha hembiasakue pukukuévo oñepyrũ va'ekue mburuvicha guasu [[Constantino I pe Tuicháva]] oguerovávo pe tavusu [[Constantinopla]] távape, amo ary [[330]]-pe; upéicha oñembovoite Mburuvi guasu karai [[Teodosio I]] omano rire, ary [[395]]-pe, ha ho'apa rire [[Kuarahyreike Rróma Mburuvi]] amo ary [[476]]-pe; ha ojehecha heko ambuepa amo saro'y VII-me, oisãmbyhy aja mburuvicha guasu héra [[Heraclio I]], ñemyatyrõgui hetã ha ojoavyitéma upe [[Rróma Mburuvi]] yma guare. Oĩ umíva he'i, karai [[Theodor Mommsen]] techapyrãme, ikatuha ja'e mburuvicha guasu [[Heraclio I|Heraclio]] oisãmbyhy peve ikatúne ñambohéra "Kuarahyresẽ Rróma Mburuvi", ko mburuvicha guasu omoambuégui hetã ruvicha ojeheroháicha, ndoipuruvéima «[[Augusto (jehero)|augusto]]» ha oipuru katu ''basileus'' (Gyresiañe'ẽme he'ise 'mburuvicha') ha oipe'a [[latinañe'ẽ]] oipuru hag̃ua [[Gyresiañe'ẽ]] hetã ñe'ẽ teéicha amo ary [[620]]-pe, upe guive ojehecha tuicha oñemombareteha Gyrésia reko tee ko Mburuvípe.

Taha'e ha'eháicha, oñembohéraicha ko'ãga ''Mburuvi visantíno'' oñepyrũ ramo ojeipuru umi arandu apytépe saro'y XVII ha XVIII aja, ha araka'eve umi ko Mburuvigua ndoipurúi upéva ombohéra hag̃ua hetã, oipuru katu hikuái '''Mburuvi rrománo''' ([[Gyresiañe'ẽ]]me: Βασιλεία Ῥωμαίων, ''Basileia Rhōmaiōn''; ha [[latinañe'ẽ]]me: ''Imperium Romanum'') térã '''Romania''' (Ῥωμανία).

== Mandu'apy ==
{{listaref}}

== Joajuha ==

{{commons|Byzantine Empire}}
* [https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/ Atlas del Imperio Romano]

[[Ñemohenda:Mburuvi visantíno| ]]