Pindoráma sãso

Ta'anga ojapo karai Pedro Américo héra "Independência ou Morte" (Sãso térã ñemano!).

Pindoráma sãso rembiasa oñemyasãi ary 1821 guive ary 1825 peve, opávo Pindoráma isãsóvo. Táva Rio de Janeiro-pe oñembyaty reraguapy ojejerurehápe Don Pedro topytánte hag̃uã Brasil-pe. Ko kuatia oñemog̃uahẽ Don Pedro-pe 9 jasyteĩ 1822-me, ko tembiapo ojapo José Clemente Pereira, ha'éva Cámara de Senadores myakãhára Rio de Janeiro-pegua. Péicha pe Príncipe Regente ndojapói omondóva ichupe Cortes-pegua ha opyta Brasil-pe. Ko mba'e ojapo oñandu haguére pe temiandu oĩva upérõ omyakãva José Bonifácio de Andrada e Silva. Ko mba'e oñemomarandu Don Pedro-pe 24 jasypakõi 1821-me ha oje'e ojehechavaiha Corte Lisimbã-pegua rembiapo. Don Pedro omyasãi kuatiahai "Gazeta de Río de Janeiro", 8 jasyteĩ 1822-me, ha hetápe omomỹi. Pa ára rire José Bonifácio ha aty ohóva hendive omog̃uahẽ terarysýi karai principe oikuaa hag̃ua. Upe árape Don Pedro oñe'ẽmondo José Bonifácio opyta hag̃ua ministro del Reino ha pytagua rehegua, ko mba'e omombareteve tetãyguakuérape, ojupi haguére peteĩ rapái, araka'eve upéva ndoikói'akue. Joyke'ykuéra Andrada, José Bonifácio, Antõnio Carlos ha Martim Francisco, herakuã mbarete polítikokuéra apytépe ha tavayguakuéra renondépe.

Péicha jasypópe pe ñokarãi imbaretevéma Don Pedro ha Corte-kuéra apytépe. Upévare principe regente oñe'ẽmondo: opa mba'e ojejaposéva Brasil-pe katuete oguerahava'erã “tojejapóke” che aheraguapýva, péva he'ise Brasil hekosã nungáma ohóvo, ko mba'e ha'e ojapo haguére 13 jasypópe, Senado Cámara Río de Janeiro-pegua ombohéra chupe ha ipehẽnguekuérape “Brasil pysyrõhára opaite árape”. Oñehenói ojejapo hag̃ua Convención Constituyente (Ñembyaty ojapo haguã consitucion tetãngua) ojehechakuaa hag̃ua tekotevẽha ñemosãsóre. Ohasávo jasy ojehecha opavave temiandu, péicha Pedro oho Sao Paulo-pe oikuaa hag̃ua okaraygua oĩmbápa pe ojeipotáva ndive. Ojevývo Río de Janeiro, 10 jasypondýpe oñemog̃uahẽ ichupe mokõi kuatiañe'ẽ peteĩva José Bonifácio, ojeruréva omondoho hag̃ua jekupyty metrópoli ndive, ha ambue hembirekógui María Leopoldina, he'íva ha'e omoirũha ministro mba'e rembipota. Upépe Pedro ojere omaña iñirũnguéra rováre ha he'i “Che irũnguéra Corte portuguesas ñandeguerekose ipoguýpe ha jejahéipe. Ko ára guive jajehekýi chuguikuéra. Ndaipóri mbe'eve ñanemoirũva gueteri hendivekuéra” oipe'a brazalete hovy ha morotĩva Portugal rechaukaha, ha ombojoapy “Peipe'a brazalete pende jyvágui che irũnguéra. Ñamomaitei Sãso, Portugal poguýgui ñesẽ, ha espada ipópe he'i jey “Che ruguýre, cheréra, ha Tupãre, añe'ẽme'ẽ Brasil-pe ame'ẽva'erã : Sãso térã ñemano! Péicha Brasil oñemosãsõ Portugal-gui 7 jasyporundy 1822-me.

Mandu'apy

• Ombohasa guaraníme Matilde Galeano.

Joaju

• Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Pindoráma sãso reheguaCommons.