Mbo'ehaovusu Tetãgua Paraguaygua
Mbo'ehaovusu Tetãgua Paraguaygua, heñóiva 1889 arýpe, ha'e mbo'ehao ypy mbo'e yvateguáva, ituja ha hekovéva ñane retãme. Iñepyrũmbýme oguerekova'ekue mbo'ehaorusu Tekokatu, Pohanokuaa ha Papykuaagua, ha mbo'ehaokuéra Haikatukuaarã, Pohãrendakuaa ha Momembykuaarã.
Sa ary ári oikove rire, Mbo'ehaovusu Tetãgua Paraguaygua ága oñembohete peteĩ mbo'epyrã rekohára rehe omyatýva 25.000 temimbo'e ha 4.000 mbo'ehára rupi isarambíva 50 arandurã ári rehe ojejapóva mbo'ehaorusukuérape imbo'ehao heseguávandie oĩva ñane retãpýre.
Tembiasakue
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ága ñane Mbo'ehaovusu oguereko 12 mbo'ehaorusu oñembo'ehápe 50 arandurã ári opáichagua tembikuaaty, tekoveaty, mba'eporã'apopy ha aporekokuaakuéra, oikuave'ẽva temimbo'ekuérape opáichagua ñeha'ã oñembokatupyry hagua mba'apokuaápe.
Upéicha avei oguereko heta Mbo'esyryo ha Mbo'ehao aporekokuaáva ha jeporeka rehegua oikuave'ẽva mbo'epyrã rekohárape, ojapo hagua aporekokuaagua tembiapo, avei aranduverã tesa'ỹijo kakuaarã, oikóva pytyvõhárarõ tekoveatýpe.
Haimete 4.000 mbo'ehára, mba'apokuaahára ha jeporekakuaahára ndive ha peteĩ tekove aty mbo'epygua omyatýva 25.000 temimbo'e rupi, UNA ha'e avei Mbo'ehaovusu tuichavéva ñane retãme.
Tuicha ojepyso yvy apére, imbo'ehaorusukuéra oguereko mbo'ehao ha ipehẽngue Encarnación, Pedro Juan Caballero, Caacupé, San Juan Bautista, Caazapá, Villarrica, Coronel Oviedo, Caaguazú, Paraguarí, Villa Hayes, San Pedro, Coronel Bogado ha ambue táva guasúpe.
Hetepy isarambi heta mbo'ehaovusúre, San Lorenzo-pegua pe tuichavéva, upépe ijaty umi tuichavéva mbo'ehaorusu ha mbo'ehao rehegua.
Hupytyhárõ jeikorã ha arandu yvate jepyso ñane retãme, Mbo'ehaovusu Tetãgua Paraguaygua omoheñói mokõi mbo'ehaovusu ñane retãmegua UNE Alto Paranámegua ha UNI Itapúapegua.
Ñane Mbo'ehaovusu oike umi apopy jepurukarãme ha mbo'epy pytyvõme mbo'ehaovusu ha mbo'ehaokuéra mbo'e yvategua ndive, tekove aty opaichagua ha pytyvõrã, aty tembikuaatygua, tetão ha yvypóra'atyo, opáichagua tetãmegua.