Rafael Franco

Vikipetãmegua
Rafael Franco
Período de gobierno - República del Paraguay: 17 jasykõi ary 1936
13 jasypoapy ary 1937
Mboyvégua: Eusebio Ayala
Hekovia: Félix Paiva
Ára reñói: 22 jasypa ary 1896
Tenda reñóiha: Paraguay
Ára mano: 16 jasyporundy ary 1973
Tenda omanóha: Paraguay
Partido político: Partido Revolucionario Febrerista

Rafael Franco mburuvicha Paraguáipe oisãmbyhyva'ekue 17 jasykõi 1936 guive 13 jasypoapy 1937 peve.

Hekove[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

O'arahecha Asunción 22 jasypa 1896 óga opytáva Chile ha Haedo (tavaguasúpe). Ha'e don Federico Franco ra'y ha doña Marcelina Ojeda memby. Itúva ombo'eva'ekue matemática Escuela de Agronomía, omopyendáva Moisés de Santiago Bertoni (oĩhápe Jardín Botánico ary 1940 ohasáva San Lorenzo-pe). Omendava'ekue Deidamia Solalinde ndive. Oñemoarandu mbo'ehaópe ha ohasa ary 1915 Colegio Militar-pe. Oñeme'ẽ ichupe, rango teniente segundo, Encarnación-pe, Departamento Itapúa tavaguasu coronel Pedro Mendoza poguýpe oiméva. Péicha 9 jasypópe ary 1921 jave, Franco ohasa teniente primero Infantería-pe, 13 jasypoapýpe ojeporavo comandante Grupo de Ametralladoras, oguapýva Paraguaýpe.

Hembiasa ñemboguata[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Oïva'ekue comandante Regimiento de Infantería Nro. 5 General Eduvigis Díaz, oiméva Bahía Negra-pe. Péicha 13 jasypoapýpe 1924 jave ojupi capitán ramo, 10 jasykõi 1926 jave ojeporavóva comandante compañía de cadete Colegio Militar-pe. Ha'e oficial ikatupyryvéva upérõ ojeporavo omotenonde haguã tembiapo oñemomba'eguasúva, formación ombotuicháva umi cuadro oficial térã tropa. Jasypateĩ 1926 ohenói comandante Regimiento de Infantería Nro. 2, oiméva Villa Hayes-pe.

Péicha, carrera oipyhýva Franco pya'eterei ojupi, oguahẽvo Chaco Paraguayo peve, oiméva escenario orekóva victoria kakuaa. Péicha oime sitio pévape, agosto 1928, Franco ojehupi comandante Escuela de Aviación Militar-pe; upéi ohasa a mayor ha upe riremínte, oipyhy Regimiento de Infantería Nro. 5 General Díaz, oiméva Bahía Negra-pe. Ikarẽ oguatávo péva oñeaccidenta agüere omohu'ã potaitévo tekombo'e Colegio Militar-pe, upérõ ho'a kavajúgui Cabildo guýre. Tropa oiméva hendive kunu'ũme ohenói "León karẽ".

Coronel rekove ipohýi, oñemosẽ riremínte poder-gui. Ohasa asy ha oguahẽ hekovépe ñesẽ tetãgui, ha heta ára jey ohasa apañuãi opáichaguáva.. Jepénte pèva, Franco ojekuaa italento militar ha teko joheipyre omotenondévagui. Rafael Franco ohasa 20 ary tetã mombyry. Oguahẽvo Paraguáipe, omboguata tembiapo orekóva, ojazo hikuái havõ oikuave'ẽva negocio rupive, ha'e avei corredor inmobiliario.

Oñepyrũ hasy ha ohupytývo 70 ary, ou opytávo omano meve yvy ohahuetéva hetã Paraguái. Ko'ã arýpe peteĩ koty'ípe oiko, iñepyrũrãme garaje ramo oreko, péva tape 14 de Mayo ha Herrera ári. Upe guive oguata peteĩ café peve oĩva avenida 25 de mayo ári. Ko'ápe oñembyaty oñirünguéra ha ikamarada ndive hendive oñomongeta política ha tema militar ha social rehe.

Jasyporundy 1973 jave, oike Sanatorio Americano-pe hasyetégui, upépe omano. Ko'ã arýpe ñembyasy oguahẽ hekovépe, oho ohecha ichupe hi'angirũ coronel Arturo Bray, hendive 30 ary oikova'ejkue ñeko'õme. Coronel Rafael Franco omano 16 jasyporundy 1973 ha pe korona yvotýgui ojejapóva iporã ha tuichavéva omoguahẽ Arturo Bray. Péicha korona oguerahñava listón jehai mbykymíme, péva hendaitépe oime oñemomba'eguasúva ha'égui tendota vale Guerra del Chaco-pe, ojekuaáva hekove johéipyre ha imarangatúgui. Ojehai ha oñemoñe'ẽ yvotýre: "Peteĩ patriota kakuaápe".

Omyakãvo tetã[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ha'eva'ekue presidente provisional República ary 17 jasykõi 1936 jave ha 13 jasypoapy peve 1937. Oho tetãgui cuestión política rehe, iñirũnguéra ogueraha conspiración oitýva ichupe gobierno choguy omotnenondéva Eusebio Ayala ha omohendáva Franco poder-pe. Igobierno oderoga dekreto omoañetéva léi mariscal Francisco Solano López, hetekue ojegueru ha oñemoĩ Panteón Nacional de los Héroes-pe, ha edificación omohu'ãva igobierno. Omoheñói umi ministerio ha'éva (Agricultura, Salud Pública); omopyendáva Banco de la República (ex oficina de cambios); odictáva léi reforma agraria; omoĩva 8 aravo oñemba'apova'erã ha omohu'ã Oratorio de la Virgen de la Asunción, odestináva Panteón de los Héroes ramo. Ojerrepatria prisionero de guerra ramo; omotenonde Congreso Eucarístico Nacional; péicha oderoga Constitución 1870; omopyendáva partido político ( Unión Nacional Revolucionaria) ha oikuave'ẽva umi elemento bélico. Franco omoheñói mokõi "universidad popular" péva Asunción ha Villarrica, ohasáva mbovymi. Jasypo 1936 jave omoheñói Confederación Nacional de Trabajadores.

Ohupytýva Gobierno[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

  • Omoheko porã Revolución Comunera ha Revolución Independentista rembipota
  • Oproklama Mcal. Francisco Solano López Héroe Nacional ndaijojaháiva
  • Omopyenda 8 aravo ára ha ára ñemba'apo
  • Omopyenda aguinaldo
  • Pytu'i obligatorio arateĩme
  • Odeklara Héroe nacional Tte. 2do. Adolfo Rojas Silva, oficial peteĩha ho'àva Chálo ñorãirõme
  • Ombohape colono Japones jeju ñepyrũ
  • Ogueraha Reforma Agraria ñemoñepyrũ
  • Odeklara patrimonio nacional péva ruina ha obra arte colonial, umi yacimiento ha tembiporu histórico ha arqueológico
  • Omopyenda derecho péva nomoañetéiva obrero, familia ha Libre Sindicalización
  • Oderoga Constitución 1870 ha parlamento
  • Omoheñói Asamblea Nacional Constituyente ohai haguã Carta Magna pyahu ha hendaitépe.
  • Oderoga derecho ograváva estudio secundario ha primario
  • Omoheñói reestructuración ha modernización FF.AA
  • Oikuave'ẽ armamento tuja ha ojedesgastáva
  • Ome'ẽ condecoración ha ojupi ofical ejercito-gua
  • EOKA ojogua haguã 60 aeronave militar italiana, ha'èva opáichagua: ivai ha equipamiento ejército paraguayo mbyai, ha'éva peteĩ jeguata boliviana, umi cháke oñemotenondéva tetã limitrofe Paraguáipe, ipererĩva militarmente oñe'ẽvo, péicha oguerovia acontecimiento osẽva Europa-gui.
  • Oñemohu'ã Oratorio de la Virgen de Asunción ñemopu'ã ha omopyenda Panteón Nacional de los Héroes.
  • Oguenohẽ Mcal. Lopéz retekue ha omohenda Panteón de los Héroes-pe
  • Omopyenda arete tetãme 1 jasyapy jave
  • Pensión umi lisiado ñorãirõguáre
  • Ome'ë yvy chokokue oikotevẽvape
  • Derecho laboral especial kuñanguéra hyeguasúvape
  • Ohepyme'ẽ jornales en efectivo (ombotve "vale" térã "plata blanca")
  • Repatriación compatriota ou haguã tetãme
  • Reorganización Flota Mercante del Estado
  • Omoĩ precio base mandyju ñemitỹme
  • Omombyta peteĩ ary alquiler ha arrendamiento
  • Oguenohẽ aranduchauka Colegio Nacional-kuérape
  • Pensión Excombatiente-kuérape
  • Omantene postura ohapejokóvo Territorio oikehápe ejercito paraguayo Guerra del Chaco-pe.
  • Omoĩ tetãme excavación petrolifera.

Apytu'ũ roky:

  • Ministerio de Salúd Pública
  • Ministerio de Agricultura
  • Patronato Nacional de los Indígenas
  • Departamento Nacional del Trabajo
  • Central Nacional de Trabajadores (CNT)
  • Unión Nacional Feminista
  • Comisión de Fomento y Trabajo
  • Comité de Movilización Civil
  • Banco de la República del Paraguay
  • Sección Filatélica dentro de la Dirección General de Correos y Telégrafos
  • Faculta de Odontología
  • Facultad de Ciencias Económicas
  • Facultad de Ciencias Agrarias
  • Nueva serie de Billetes de 5, 10, 50, 100, 500 y 1000 pesos fuertes
  • Fundaciones de Colonias y Puertos
  • Varios Hospitales en el Interior del país
  • Asociación Nacional de Excombatientes (UPV Chaco ko'agãgua) donde nombran a Franco como su 1er. Pdte.
  • Universidades Populares
  • Primer Aeropuerto Civil
  • Centenares de Escuelas y Colegios
  • La Escuela de Arte y Oficios
  • Granjas-escuela Rurales
  • Unión Nacional Revolucionaria

Okúi 13 jasypoapy 1937 jave, oikuaa exilio ha ijerére omopyenda movimiento político socialista.

Hembiasa Política-pe[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ha'e tendota Partido Revolucionario Febrerista. Omotenondéva carrera militar, jepénte oreko umi política ovaléva oñemboykévo carrera, pero oñepyrüvo ñeko'õ Bolivia ndive, oike jey ejército-pe. Omotenonde carrera guarini ramo ha ikatupyryeterei, oike Comandancia del II Cuerpo de Ejército ha omopu'ã Ejército en Campaña guerra chaqueña ñemohu'ã Pikuíva, Yrendague ha oipyhy Karandayty, Charagua ha Ingavi.

Omotenonde Escuela Militar ha héra orekóva política emblemática posguerra. Péicha Guerra del Chaco, omotenonde división III Cuerpo de Ejército orekóva actuación batalla Campo Vía. Omohu'ãvo guerra, Franco oime Desfile de la Victoria oñemotenondéma comandante II Cuerpo de Ejército, ko'ápe tavayguakuéra oguerohory tape pukukue.


Tenondegua:
Eusebio Ayala
Presidente de Paraguay
Rafael Franco

1936-1937
Riregua:
Félix Paiva

Ikatu ojehecha[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ojoajúva okápe[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]