Kakuaavéva Ára

Tetãita Atyha (ONU), ary 1990-pe, oiporavókuri ára 1 jasypagua Kakuaavéva Ára ramo, heñoi’ypyva’ekue ary 1982-pe oikórõguare Amandaje Yvoragua Peteĩha itujáva ha ig̃uaig̃uíva rehegua. Ko jehecharamo rupive ONU oipota tetãita mburuvichakuéra ojesarekove umi kakuaavére, toñangarekoporãve hesekuéra ha ani omboyke chupekuéra. Oĩ tembikuaareka he’íva 2050-pe 25% yvyporakuéra oiketaha umi kakuaavéva apytépe ha avei ko’águi 10 arýpe 1.000.000.000 tapicha orekotaha 60 ary ha rasa.

Umi Kakuaavévape niko tekotevẽ ojehechakuaa ko’ã mba’e.

1. Oñeme’ẽva’erã chupekuéra hembi'urã, y, óga, ao ha tekoresãi ha upevarã ojepuruva’erã viru osẽva ipehẽnguekuéra, hekoha térã tetãgui.
2. Oñeme’ẽva’erã chupekuéra hembiaporã térã ambue jeheka oipytyvõtava chupekuéra heko porãve hag̃ua.
3. Oñehenduva’erã hemiandu jahechápa araka’e pevépa omba’apóta ha mba’éichapa ohejáta hembiapo.
4. Oñemoheñoiva’erã pa’ũ ikatuhag̃uáicha ha’ekuéra oñehekombo’e.
5. Oikova’erã py’aguapýpe, jepy’apy’ỹre ha oñeñanduporãhápe.
6. Oikova’erã óga imba’ekueravapevoi ijaha peve chupekuéra.
7. Ijava’erã tekohápe ha upépe oñehenduva’erã hemiandu opaite mba’épe ojejapótava chupekuéra g̃uarã ha hekokatu rekávo.
8. Ojehejava’erã chupekuéra omoheñói opaichagua aty kakuaavévape g̃uarã.
9. Oñeñanduporãva’erã hogapy ha hekohápe ha oikova’erã heko teépe.
10. Hasykatu jave oñeme’ẽva’erã chupekuéra opaite mba’e tekotevẽva hesãijey hag̃ua.
11. Ára ha ára oikoporãveva’erã ha upevarã oñeme’ẽva’erã chupekuéra opaichagua ñepytyvõ.
12. Ojehechakuaava’erã chupekuéra yvypóra rekopy ha oikova’erã tekosãsóme. Ojehechakuaava’erã chupekuéra hekove, ijerovia, hemikotevẽ, hekoñemi ha ojehejava’erã chupekuéra toiporavo mba’éichapa oikose.
13. Ojehechakuaáva’erã hekovekuéra ojejesareko’ỹre mboy arýpa oguereko, ipirapirehetápa, kuña térã kuimba’épa, ipiresa’y, hetemeg̃ua térã ambue mba’e ojepurúvajepi oñemboyke hag̃ua oimeraẽvape.

***

• Ohai: David Galeano Olivera [1]