Tóva maskoy
| Tóva maskoy | ||
|---|---|---|
| Ojehero avei | Enscet | |
| Henda |
 Paraguái | |
| Ñe'ẽ | Enxet ñe'ẽ, avañe'ẽ | |
| Jerovia | Te'ýi jerovia tee, Hesu rape | |
| Te'ýi ojoguáva | Guaikurukuéra | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
Ava Tóva maskoy héra ndojeikuaái moõguipa ou, ojeguereko niko Tova ha'eha Guaikurukuéra pehẽngue. Omombe'u táva Puerto Casado-ygua, fábrica de tanino, omba'apóva upépe siglo XX mbyte peve, técnico-kuéra oúva'ekue Argentina-gui, ndaje ombohéra Tóva chupekuéra, ko téra ha'ekuéra oikuaa, péicha oñehenói haguére te'ỹinguérape hetãme, upépe Tóva oñemohenda Provincia Chaco ha Formosa-pe jepiveguáramo.
Tembiasa rupive ojehecha mba'eve ndouporãiha chupekuéra, ary 1885 ojejapo peteĩ Ley de Venia de Tierras, ko léi rupive ikatu ojehepyme'ẽ yvy tuichaicha taha'e karai poguasu térã empresa privada kuérape. Ko léi og̃uahẽ ary 1889-pe Puerto Casado-pe, péicha upépe oñepyrũ omba'apo ñepyrũ fábrica de tanino, karai Carlos Casado mba'éva, upéi oñemopyenda estancias, tenda hérava Tupã Renda-pe.
Ko'ã mba'e ha avei ojejapo ferrocarril raperã, oikéva 150 Km, Puerto Casado kuarahyreike gotyo, omoambue hekohakuéra ha upekuévo ijepokuaa, imba'e'apo. Kóva ko aty ho'a poguasukuéra poguýpe he'iséva ohejapa hague ijeiko jepivegua, upe ára peve ha'ekuéra oikove pirakutu, mymba jukaha ha ñemitỹháraramo, oiko hag̃ua chuguikuéra esclavo, omba'aporeinunga upe empresa-pe.
Iñe'ẽ jepe iñambue chuguikuéra, heta ijapytépe, omba'apóva paraguayo ndive, oheja iñe'ẽ teete, ha oñe'ẽ ñepyrũ Guarani ndoikuaaporãivape. Kaña, sífilis, tuberculosis ha ambue mba'asykuéra ndaha'éiva heseguakuéra, ha upévare ojukaparei chupekuéra, ndoikuaáigui mba'éichapa ojokóta.
Tendakuéra oikohápe
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Umi ojesarekóva te'ỹinguéra rehe, avakuaatyhára, pa'ikuéra, ha abogado-kuéra oñombyaty ha omba'apo mbarete, estado oguenohẽ hag̃ua yvy empresa Casado S.A.-gui, ha kóva ko tembiapo rupi, ary 1987, yvy 30.000 hectáreas tuicháva oñeguenohẽ ko empresa-gui ha ome'ẽ Toba Maskoy-kuérape, tenda ojeikuaáva Riacho Moskoy, Riacho Mosquito, upépe oñemohenda po aty oñopehẽnguéva ha oñepyrũ tekove pyahu ko'ág̃a ijyvyteépema.
Aty tuichavéva Toba Maskoy rehegua oñemopyenda Casanillo-pe, yvy 10.000 hectáreas ojepysohápe, imombyrýva 60 km, Loma Plata yvytuaku gotyo.
Ohaygua reko, mba'erepykuaa, tekombo'e, tembi'urã
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ko'ã mba'épe avei ojehecha imba'e'apokuaa iñambuehague, ojapo hetáichagua tembiapo oikove hag̃ua. Oguereko kogamimi oñemitỹhápe opáichagua ka'avo ikatúva, avei mymba ñemoña; peichavérõ tembiapo ojapovéva ha'e mba'ereroja tenda naimombyrýiva upe oikohágui. Avei ojapo tembiapo estancia mombyryveha rupi.
Ñañe'ẽtaramo jerovia rehegua guive, ko'ág̃a menonita ijerovia rehe omba'apo mbarete hesekuéra oheja hag̃ua hikuái ijerovia.
Ko aty ha'e upe ojehe'avéva ndaha'éiva heseguáre, ambue aty te'ỹi rehegua oikóva Chaco yvytuaku gotyogua napéichai.
Ja'ehaguéicha imba'e'apokuaa iñambue ñepyrũ oñemohendárõguare industria taninera, oñemboty rire oñepyrũ oikoparei hikuái ápe ha pégotyo tembiguáirõ yvyjarakuéra poguýpe.
Ko te'ỹi aty oñemboherasekuri Enscet.
Santa Elena, táva San Lorenzo-pe, Pozo Colorado-pe, Carpa-Kue, Pozo Amarillo, Casanillo, Linda Vista, Pozo 3, Campo Rayo, Campo Aroma, Laguna Porã, Mariscal Estigarribia-pe Yalve Sanga, Edental, Lndenau, Bergfeld, Fuerte Olimpo-pe Estancia San Juan, Castilla, Machete Viana, La Victoria, Patria Livio Fariña, ha Km. 39-40-pe. Avei ko aty oiko ohekahápe imba'aporã ha hembi'urã, upévare, ndopytái haguére peteĩ hendápe ndaikatúi ojeipapa porã mboýpa oĩ hikuái.