Ypa’ũ Umbu
| Isla Umbu Isla Umbú | ||
|---|---|---|
| Tetã |  Paraguái
| |
| Tetãvore | Ñe'ẽmbuku | |
| Távayguakuéra | 320 ava | |
| Ape távagui | km² | |
| ISO | ||
| Yvatekue | 44 m | |
| Koordinasion | ||
Umbu peteĩ ypa’ũ michĩva oĩva tetãvore Ñe'ẽmbukúpe, opyta 12 km ko tetã’i tavusúgui. Ojekuaa Cuenca lechera Ñe'ẽmbuku ramo.
Táva
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ko távape oiko 320 yvypóra, ha’ekuéra hory ha ojokuaapa, upévare ojoayhu hikuái. Umbúgui ou Pilar–pe 3000lts kamby. ko ypa’ũme oñeñangareko gueteri umi tava’i ymagua rehe.
Heñói ary 1860–pe, karai Carlos Antonio López ohenda umi pyaenda ypy oñemopu’ã hagua Tupão. Ojapoma 150 ary heñói hague ha ko’ágaite peve oñemomba’e ha ojeguerohory avakuéra mborayhu.
Tupão Umbú megua ha’e mba’e ojeguerohory ha oñembotuichavéva ko távape, ary 1862-pe ojejapova’ekue ha ko’ága meve oguerekóiti estilo colonial siglo XIX pegua, ogyke iñanambusúva, ógahoja karanda’y, takuarilla ha ñay’ũ kaiguégui. Henondetépe oĩ peteĩ kurusu yvyrágui ojejapóva.
Ita marangatu mbytetépe oguapy San Anastasio. Oje’e San Anastasio ha’eha ypa’ũ Umbú pytyvohára marangatu. Mcal. Francisco Solano López ojerure rupi ñorairõ guasu aja, osẽ porãmba hagua.
Ary 1866–pe karai Mcal. Francisco Solano López he’i San Anastasio–pe: osẽ porãrõ ñorairõ Estero Bellaco–pe, upeicharõ ojapota upépe Tupão, ha upeichaite oiko upévare ko tupão raẽvete ojejapo va’ekue ñorairõ guasu opa rire.
Tupão
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ary 1970–pe, oñemyatyrõ ñepyrũ raka’e ko Tupão. Yvyporakuéra upépegua omoĩ jey pe itapu renda oĩ haguépe voi. Avakuéra oñangareko ko’ág̃aite peve ypa’ũ Umbú rehe.
Museo Histórico de Isla Umbú
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Oñemyatyrõ ha oñeguahẽ jey upépe ojapo irundy ary. Oñembo’e avakuéra pukoe rupive iporãha oñeñangareko umi mba’e ymaguare rehe, oguerekóva ko ypa’ũ.. Heta ava ogueraha museo-pe umi mba’e ymaguaréva oguerekóva hógape ikatu haguáicha ombojeguave ko tenda.
Museo ryepýpe oĩ peteĩ yvyra ygue pa’ũ oipurúva avakuéra ygua ramo ha oñeñongatu hagua ka’avo ra’ỹi ha umi ao oipurúva pa’ikuéra. Heta mba’e ymáguare oguereko ko museo.
Referencias
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- Geografía Ilustrada del Paraguay, Distribuidora Arami SRL; 2007. ISBN 99925-68-04-6
- Geografía del Paraguay, Primera Edición 1999, Editorial Hispana Paraguay SRL