Ñe'ẽte
Ñe'ẽte (karaiñe'ẽme: Idioma, lengua, charla), térã ñe'ẽ, ha'e pe mba'epu oipurúva tekovekuéra oñemongeta hag̃ua oñondive peteĩ atýpe.
- TEKOVETY REMIMBA'E. Ñe'ẽ jára ha'e avano'õ, tekovety, pe "sociedad" ja'éva karaiñe'ẽme. Oñeñe'ẽ hag̃ua, tekotevẽ pe ñemongeta. Ñemongeta ha'e upéicha, pe tembiapo oĩva ñe'ẽ apyteretépe ñemogeta rehe oñepyrũ ñe'ẽ.
Ha ñemongetápe, ñaikotevẽ mokóĩ tekove: pe máva opoíva ñe'ẽ ha'e oñe'ẽva: ha ku ojapysakáva, ohendúva, tenduhára. Jareko upéicha ñe'ẽpoihára ha ñe'ẽrenduhára. Mombykýpe, jareko poihára ha renduhára.
Ha ndaha'éi niko peteĩ mba'epu ñónte, ha'e katu peteĩ Mba'epù osẽva peteĩ tekovégui ambue tekovépeg̃uarã. ha'e ava-rembiapo, tekove rembiapo. Ha pe mba'epu oroja ipypé peteĩ te'ise (significado): upéva rehe ha'e peteĩ ñe'ẽ. oreko'ỹramo he'iséva, ha'eramo peteĩ mba'epu reínte, nda ha'ei ñe'ẽ. Ha'e katu upeicha, Ferdinand de Saussure he'iháicha, peteĩ mbokuaukaháva (signo) orekóva Te'isepy (significado) ha te'isepu (significante), peteĩ ta'anga ipúva (imagen sonora), ha peteĩ temimo'ãpy akãreñóiguáva (concepto mental).
Téra opáichagua oñehenói hag̃ua yvypóra, mymbakuéra mba'ekuéra, temi'andu ha mba'eikóva térã ojejapóva. Ñe'ẽita aty jaipurúva ñañemongeta ha jahai hag̃ua peteĩ tetãme térã tavayguakuéra apytépe.
