Ébola víru mba'asy

Vikipetãmegua
Ébola víru mba'asy

Ta'anga ojapóva ary 1976 ohechaukáva mokõi kuña pohanohára peteĩ ébola hasýva ndive omanóva rire.
Ñemohenda ha marandu ambuéva
CIE-10 A98.4
CIE-9 065.8
DiseasesDB 18043
MedlinePlus 001339
eMedicine med/626
MeSH D019142
Vikipetã ndaha'éi pohanoha renda Pohano rehegua 
[editar datos en Wikidata]

Ébola víru mba'asy (EVD) térã Ébola akãnundu huguýva (EHF) ha'e ningo hína yvypóra mba'asy Ébola víru rupive ojeguerekóva. Oñepyrũ oñeñandu 2 térã mbohapy arapokõindy ojeguerekóma rire upe virus, akãnundurehe, ahy'o rasy, tete rasy, ha akãrasyndive. Akói hasýva ipy'ajere, ogue'ẽ, ha tye chivivi hapykuéri, katuete ikangy ha omba'apo'ive ñande hígado ha pitikiri'i kuéra. Kóicha jave, oĩ heta tapicha oñepyrũmava huguy.[1]

Mba'eichakue ha iñehesa'ỹijo[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ko virus ikatu ojehupyty tuguy rupive térã mymba hasýva rete rykue (heta jey ãva hina ka'i térã mbopi yva rehegua).[1] Ndojejuhúi gueteri kuatia he'íva ikatuha avei kóva ova yvytu rupive.[2] Oje'e mbopi yva rehegua, ogueraha ha oguerovaha ko mba'asy ichupe ombyai'ỹre. Peteĩ yvypóra hasývo, ikatúma oguerova ha ombohasy ambue yvypórape. Kuimba'ekuéra hasyva'ekue, ikatu gueteri oguerova mba'asy esperma rupive mokõi jasy ohasa rire jepe. Oñehesa'ũijo hag̃uã, katuete ojehechava'erã ha oñemboyke ambue mba'asy ijoguaha,taha'e malaria, cholera ha ambue akãnundu huguýva viruskuére. Oje'e hag̃uã ha'eha ko mba'asy, oñemoneĩva'erã tuguy rupive ojehecháva antibodies, virus rehegua RNA, térã katu pe virus voi.[1]

Ojejoko hag̃uã[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ojejoko hag̃uã ojehechava'erã oñembosa'ive contacto yvypóra oguerekóvoa ka'i ha kure kóvagui hasýva ndive. Upevarã ojehechava'erã máva mávapa umi mymba hasýva, tojejuka ha toñeñotỹ hekoitépe hetekuerakue. Avei ikatu ojehecha ha oñembojy porã tembi'ukuéra, tojeporu aho oporoheteaho'i porãva ha jepohei porã oñeime rire peteĩ tapicha hasýva jerére. oñeñangarekoporãva'erã oñemongu'ekuévo tapicha hasýva ruguy térã ambue mba'e hesegua.[1]

Ñepohano, Oñeha'arõva ha Epidemiología[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Naipóri peteĩ ñepohano ko mba'asyetépe guarã; eñeñeha'ànteva'erã oñeñangareko porã upe tapicha hasýva rehe, pohano ñemboy'u (sy he'ẽmby ha he'ẽ jukýva)rupive térã y ivena rupipe.[1] Ko mba'asy heta oporojukakuaa: heta jey ojuka amo 50% ha 90% ichugui hasývape.[1][3] EVD ojejuhu ypy Sudan ha Kongo retãme-pe. Ko mba'asy hetave jey ojekuaa ha oporombohasy umi tend atropical háre, Africa sub-Saharan rupi.[1] Ary 1976 guive(ojejuhu ypýramo guare) ary 2013 peve, amo 1.000 tapicha rupi, peteĩ ary aja hasy ko mba'e vaígui.[1][4] Tuichaiteve ojejuhuhague ko mba'asy ningo pe mba'asy isarambíva évola 2014 pegua, oporombohasypáva hína Guinea, Sierra Leone, Liberia ha vaicha avei Nihéria-pe.[5][6] Jasypoapy 2014 guive, ojejuhúma amo 1.600 rupima hasýva.[7] Opaicha rei oñeñeha'ã hína ojejuhu hag̃uã peteĩ vacuna; katu peteĩnte jepe ndojejuhúi gueteri.[1]

Moõguipa osẽ marandu[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Arandukaporupyre

Marandu renda okapegua[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]