Ñandejára Ñe'ẽ
Ñandejára Ñe'ẽ oñembohasa hag̃ua guaraníme, yma guivéma oñemba'apo. Umi franciscano ha jesuíta omoñepyrũ vaekue og̃uahẽ riremi Paraguáipe. Lima, Perúpe, karai obispokuéra onohẽ peteĩ léi catecismo oñembohasa hag̃ua Aymara ha Quéchuape, 1583. Upéi katu Luis de Bolaños ojapo guaraníme ha ombohéra Breve Catecismo, ha'e franciscano vaekue. Upéva upéi oiporu pa'ikuéra ombo'e hag̃ua umi guarani oñe'ẽvape religión cristiana.[1]
Upéi umi jesuíta oñepyrũ omba'apo umi guarani oñe'ẽva apytépe. Heta henda rupi omoñepyrũ hikuái reducción he'íva hikuái, mamo ohohápe oñemohenda umi ohejáva heko yma ha oñemoĩva Iglesia pepo guýpe. Amo 1680 rupi, Nicolas Yapuguay onohẽ guaraníme Explicaciones del Catecismo en Lengua Guaraní ha avei Sermones y Ejemplos en Lengua Guaraní.[2]
Nuevo Testamento 1913[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Amo 1910 rupi, og̃uahe Paraguáipe, Escóciagui, Dr. John William Lindsay. Ha'e ou omba'apo hag̃uáicha Chácope, umi enxet apytépe, Makxawáiyape. Médiko vaekue ha'e. Ndahi'aréi upépe ha upéi ova táva Belenpe ha upépe opyta oiko. Hembiapo pa'ũme ombohasa guaraníme Nuevo Testaménto. Guaranietépe osẽ vaekue upéva ha pokã jajuhu pype castellano. Ombohéra TÛPÂ ÑANDEJÁRA ÑÉÉ, ÑANDEYÁRA JESU CRISTO RECOCUE JA REMIMBOECUE REJEGUARE, UMI EVANGELIO MARANAGATU CUERA JA UMI APÓSTOLES REMBIAPOCUE HA REMIMBOECUE REJEGUARE, ha Sociedd Bíblica Británica y Extranjera onohẽ 1913pe. Upéramo ndaiporiguasúi vaekue mba'eve osẽva kuatiápe guaraníme.[3]
Buenas Nuevas para el Paraguay[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Heta ára ohasa, ha 1976pe, Sociedades Bíblicas Unidas onohẽ peteĩ Nuevo Testamento pyahu hérava Buenas Nuevas para el Paraguay. Upéva guarani joporape porã osẽ vaekue. Conferencia Episcopal Paraguay (CEP) ohecha porã upéva, ha karai obispo Monseñor Felipe Santiago Benitez, omyakãva vaekue CEP upérõ, ha Angel N. Acha Duarte, CEP secretario, omoĩ hese héra.[4]
Ñandejára Ñe'ẽ 1996[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Ojerévo 1984, Sociedad Bíblica Paraguaya (SBP), CEP ndive, oñemoĩ peteĩ ñe'ẽme ombohasa hag̃ua Biblia guaraníme, upéva he'ise Antiguo ha Nuevo Testamento oñondie, upéva upéi hérata Ñandejára Ñe'ẽ. Umíva umi árape Francisco Verón omyakã vaekue SBP ha Monseñor Felipe Santiago Benitez katu CEP. Monseñor Celso Yegros omyakã vaekue upérõ Comisión de Liturgia ha ipo guýpe oĩ opa mba'e ojejapóva guaraníme misahápe ojeiporúva.
Iñepyrũme oĩ vaekue Diego Ortiz, Almidio Aquino ha Tito Lahaye. Upéi, hypy'ũvevo ohóvo tembiapo ou Felix de Guarania, Sergio Grisetti ha Myriam de Baez. Mayma ko'ãva tapicha katupury vaekue guaraníme, mbo'ehára hikuái ha onohẽva kuatiápe hembiapokue.
Ñandejára Ñe'ẽ osẽ 1996pe, mokõi osẽ. Upe CEP oiporúva ou umi kuatia "deuterocanónico" oje'éva reheve ha upe oguereko'ỹva katu umi prostestante kuérape g̃uarã. Ára ohasávo ojehecha ikatuha ápe ha pépe oñemohenda porãve, ha umívare omba'apo upéi Nery Villagra ha Daniel Vega.[5]
Ojerévo 2.019 SBP ohecha og̃uahẽmaha ára oñemohenda porãvévo upe ojejapo ypy vaekue. Upevarã oñepyrũ omba'apo Gustavo Coronel, Zulma Hermelinda Ramirez de Coronel, Zuny Lopez de Quiñónez, Myriam de Baez, Alberto Luna ha Tito lahaye. Upéva osẽta 2.024pe.
- ↑ https://es.wikipedia.org/wiki/Franciscanos_en_Paraguay
- ↑ https://dbe.rah.es/biografias/57949/nicolas-yapuguay
- ↑ https://www.bible.com/es/versions/805?returnTo=MAT.1
- ↑ https://www.bible.com/es/versions/2315-BNP76-andeyara-e
- ↑ https://biblics.com/gn