Okinaguañe'ẽ

Yvyra'anga ñe'ẽ Okinawa ypa'ũme, pytãme okinawañe'ẽ, ha hovy'upe Kunigamiñe'ẽ

Okinawañe'ẽ Vikipetã Logo

Okinawañe'ẽ (Karaiñe'ẽ: Idioma Okinawense), hérava 沖縄口/ウチナーグチ(Uchinaaguchi) Okinawañe'ẽme, ha 沖縄方言(Okinawa hōgen) Hapõñe'ẽme, ha'e peteĩ ñe'ẽ Ryū-Kyū Ñe'ẽ Aty pegua, oñe'ẽva 980.000 ava (ary 2000 aja) Okinawa ypa'ũme ñemby gotyo, avei upe táva tetã akãme, Naha, Hapõme. Ko ñe'ẽ ojogua Hapõñe'ẽ, ha oime avei Hapõ Ñe'ẽ Atýpe, Hapõñe'ẽ ha Hachijoñe'ẽ ndive ha avei ambue Ryū-Kyū ñe'ẽnguéra, javeve Amamiñe'ẽ, Kunigamiñe'ẽ, Miyakoñe'ẽ, Yaeyamañe'ẽ ha Yonaguniñe'ẽ ndive.

Achegety

	A	I	U	E	O	YA	YI	YU	YE	YO	WA	WI	WU	WE	WO	N
Ø	あ・ア a [ a]	い・イ i [ i]	う・ウ u [ u]	え・エ e [ e]	お・オ o [ o]	や・ヤ ya [ ja]	いぃ・イィ yi [ ji]	ゆ・ユ yu [ ju]	えぇ・エェ ye [ je]	よ・ヨ yo [ jo]	わ・ワ wa [ wa]	ゐ・ヰ wi [ wi]	をぅ・ヲゥ wu [ wu]	ゑ・ヱ we [ we]	を・ヲ wo [ wo]	ん・ン n [ ɴ] ([ n̩], [ ŋ̣], [ ṃ])
Q (parada glotal/puso)	あ・ア Qa [ ʔa]	い・イ Qi [ ʔi]	う・ウ Qu [ ʔu]	え・エ Qe [ ʔe]	お・オ Qo [ ʔo]	っや・ッヤ Qya [ ʔʲa]		っゆ・ッユ Qyu [ ʔʲu]		っよ・ッヨ Qyo [ ʔʲo]	っわ・ッワ Qwa [ ʔʷa]	っゐ・ッヰ Qwi [ ʔʷi]		っゑ・ッヱ Qwe [ ʔʷe]	っを・ッヲ Qwo [ ʔʷo]	っん・ッン Qn [ ʔɴ] ([ ʔn̩], [ ʔṃ])
K	か・カ ka [ ka]	き・キ ki [ ki]	く・ク ku [ ku]	け・ケ ke [ ke]	こ・コ ko [ ko]	きゃ・キャ kya [ kʲa]		きゅ・キュ kyu [ kʲu]		きょ・キョ kyo [ kʲo]	くゎ・クヮ kwa [ kʷa]	くぃ・クィ kwi [ kʷi]		くぇ・クェ kwe [ kʷe]	くぉ・クォ kwo [ kʷo]
G	が・ガ ga [ ga]	ぎ・ギ gi [ gi]	ぐ・グ gu [ gu]	げ・ゲ ge [ ge]	ご・ゴ go [ go]	ぎゃ・ギャ gya [ gʲa]		ぎゅ・ギュ gyu [ gʲu]		ぎょ・ギョ gyo [ gʲo]	ぐゎ・グヮ gwa [ gʷa]	ぐぃ・グィ gwi [ gʷi]		ぐぇ・グェ gwe [ gʷe]	ぐぉ・グォ gwo [ gʷo]
S	さ・サ sa [ sa]	すぃ・スィ si [ si]	す・ス su [ su]	せ・セ se [ se]	そ・ソ so [ so]
SH	しゃ・シャ sha [ ɕa]	し・シ shi [ ɕi]	しゅ・シュ shu [ ɕu]	しぇ・シェ she [ ɕe]	しょ・ショ sho [ ɕo]
Z	ざ・ザ za [ za]	ずぃ・ズィ zi [ zi]	ず・ズ zu [ zu]	ぜ・ゼ ze [ ze]	ぞ・ゾ zo [ zo]
J	じゃ・ジャ (ぢゃ・ヂャ) ja [ dʑa]	じ・ジ (ぢ・ヂ) ji [ dʑi]	じゅ・ヂュ (ぢゅ・ヂュ) ju [ dʑu]	じぇ・ジェ (ぢぇ・ヂェ) je [ dʑe]	じょ・ジョ (ぢょ・ヂョ) jo [ dʑo]
T	た・タ ta [ ta]	てぃ・ティ ti [ ti]	とぅ・トゥ tu [ tu]	て・テ te [ te]	と・ト to [ to]
D	だ・ダ da [ da]	でぃ・ディ di [ di]	どぅ・ドゥ du [ du]	で・デ de [ de]	ど・ド do [ do]
TS	つぁ・ツァ tsa [ tsa]	つぃ・ツィ tsi [ tsi]	つ・ツ tsu [ tsu]	つぇ・ツェ tse [ tse]	つぉ・ツォ tso [ tso]
CH	ちゃ・チャ cha [ tɕa]	ち・チ chi [ tɕi]	ちゅ・チュ chu [ tɕu]	ちぇ・チェ che [ tɕe]	ちょ・チョ cho [ tɕo]	YA		YU		YO
N	な・ナ na [ na]	に・ニ ni [ ni]	ぬ・ヌ nu [ nu]	ね・ネ ne [ ne]	の・ノ no [ no]	にゃ・ニャ nya [ ɲa]		にゅ・ニュ nyu [ ɲu]		にょ・ニョ nyo [ ɲo]	Pu'ae puku pundiekõi 〜（あ、い、う、え、お）・ー ~(a, i, u, e, o) ~[ Vː] っ・ッ (Any consonant) [ Cː]
H	は・ハ ha [ ha]	ひ・ヒ hi [ çi]		へ・ヘ he [ he]	ほ・ホ ho [ ho]	ひゃ・ヒャ hya [ ça]		ひゅ・ヒュ hyu [ çu]		ひょ・ヒョ hyo [ ço]
F	ふぁ・ファ fa [ ɸa]	ふぃ・フィ fi [ ɸi]	ふ・フ fu/hu [ ɸu]	ふぇ・フェ fe [ ɸe]	ふぉ・フォ fo [ ɸo]
B	ば・バ ba [ ba]	び・ビ bi [ bi]	ぶ・ブ bu [ bu]	べ・ベ be [ be]	ぼ・ボ bo [ bo]
P	ぱ・パ pa [ pa]	ぴ・ピ pi [ pi]	ぷ・プ pu [ pu]	ぺ・ペ pe [ pe]	ぽ・ポ po [ po]
M	ま・マ ma [ ma]	み・ミ mi [ mi]	む・ム mu [ mu]	め・メ me [ me]	も・モ mo [ mo]	みゃ・ミャ mya [ mʲa]		みゅ・ミュ myu [ mʲu]		みょ・ミョ myo [ mʲo]
R	ら・ラ ra [ ɾa]	り・リ ri [ ɾi]	る・ル ru [ ɾu]	れ・レ re [ ɾe]	ろ・ロ ro [ ɾo]	りゃ・リャ rya [ ɾʲa]		りゅ・リュ ryu [ ɾʲu]		りょ・リョ ryo [ ɾʲo]

Ñe'ẽndy

Ñe'ẽndymi

Avañe'ẽ	Okinawañe'ẽ(Latĩ Taipy)	Hapõñe'ẽ(Rōmaji)
ñe'ẽ	guchi	gengo
óga	ya	hōmu, hōsu
tape	michi	dōro
táva	machi	machi
yvyra		tsurī
ysyry		kawa
para	umi	umi
ñu		fīrudo
yvy		dojō
yvyty	muui	yama
ka'aguy		mori
yvoti	nana	hana
amã	ami	ame
y	miji	mizu
yvaga	tin	tengoku
arai	nana	kuraudo
Kuarahy		taiyō
Jasy	chichi	mūn
mbyja	kushi	hoshi
mymba	nma	dōbutsu
jagua	in	chikyū
mbarakaja	mayaa	neko
guyra	tuui	tori
pira	'iyu	sakana
guéy		osuuchi
kavaju		uma
tete	duu	boddo
akã	chiburu	heddo
tague	karaji	kami
tova		kao
tesa	mii	me
tĩ	hana	hana
juru	kuchi	kuchi
po	tii	te
py	fichinaa	te
ava	nin, nchu	jin, hito
sy	ayaa	chichi
túva, ru	taarii	haha
kuimba'e	wikiga	otoko
kuña	winagu	jōsei
mitã	warabi	kodomo

Papapykuéra

Avañe'ẽ	Okinawañe'ẽ(Latĩ Taipy)	Hapõñe'ẽ(Latĩ Taipy)	Sino-Okinawañe'ẽ(Latĩ Taipy)	Sino-Hapõñe'ẽ(Latĩ Taipy)
peteĩ	tiichi	hitotsu	ichi	ichi
mokoĩ	taachi	futatsu	nii	ni
mbohapy	miichi	mittsu	san	san
irundy	yuuchi	yottsu	shii	shi, yon
po	ichichi	itsutsu	guu	go
poteĩ	muuchi	muttsu	ruku	roku
pokoĩ	nanachi	nanatsu	shichi, nana	shichi, nana
pohapy	yaachi	yattsu	hachi	hachi
porundy	kukunuchi	kuu	tiichi	kyū
pa	tuu	tō	juu	jyū
pateĩ	tuu tiichi	tō hitotsu	juu ichi	jyū ichi
pakõi	tuu taachi	tō futatsu	juu nii	jyū ni
mokõipa	taachi tuu	futasu tō	nii juu	ni jyū
sa		chichi	hyaaku	hyaku
su		momo	shin	hitotsu

Ñe'ẽjoaju

• Maiteĩpa: 今日拝なびら (chuu wuganabira); はいさい (haisai)(kuimba'e); はいたい (haitai)(kuña).
• Bienvenidos: めんそーれー (mensooree)
• Mba'eichapa nde nderéra?: う名前や何やいびーが? (u naamee ta nuu yaibiiga?).
• Che réra ha'e ...: 我ー名前や..... やいびーん (waa naamee ya....yaibiin).
• Moõnguapa nde?: まーから来ゃーびてぃい (maa kara chaabiti i?)
• Eñe'ẽ Inglyes/Okinawa/Hapõ/Guaraniñe'ẽ pepa?: /沖縄口話//さび一み？ (Uchinaaguchi/Yamatoguchi/Guaarani hanasabiimi?)
• Hẽe, che añe'ẽikuaamichimína: う一、うふぇ一話さび一ん (uu, ufee hanasabiin).
• Che pytyvõmína: ('unigee sabira)
• Aguyje: 御拝でーびーる (nifee deebiiru)

Tero

Hapõñe'ẽ (Rōmaji)	Okinawañe'ẽ (Latĩ Taipy)	Kanji
Arakaki, Shingaki, Niigaki	Arakachi	新垣
Higa	Fiija, Fija	比嘉
Kaneshirō, Kinjō	Kanagusuku	金城
Miyagi	Naagusuku	宮城
Ōshirō	Ufugusuku	大城
Shimabukurō	Shimabuku	島袋
Taira	Teera	平良
Tamashirō, Tamaki	Tamagusuku	玉城
Uehara	Wiibaru	上原
Yamashirō	Yamagusuku	山城

Kuatia techapyrã

Purahéi: Burajiru nu Sabiya (Vrasil gui Sabia):

1. Burajiru nu kuni ni sabiya tuinaakibayo wanne utinaaji ma ubinjaati saabisayo matanaa chusaya na kunayo.

2. Sabiya sabi sabi tu iribia kaa akatuyojaaragua yaama sumite hinkurite i chusayo matana a chusaya na kunayo.

3. Burajiru nu sabiya harunate du nachuruyo shiti shi ran wanya taru tanudi naachugayo mata naa chusaya na kunayo.

4. Haru kuriba haru ni achinariba ati niyo sabiya uutagi guanu imin nagusamite yo mata naa chusayo na kunayo.

5. Nmarijima nasaki timuni daati asayuyo sabiya tuui natigii ticho te kura sabirayo mata naa chusayo na kunayo.

Ehecha avei

• Ryū-Kyū Ñe'ẽ Aty
• Hapõñe'ẽ
• Okinawa

Joaju

• www.omniglot.com/writing/okinawan.php - Okinawañe'ẽ Porandu ha Achegety.
• [] - Ñe'ẽjoajukuéra Okinawañe'ẽme .