Pantanal

Ko Pantanal ha'e upe ñu y japyhýva tuichavéva opa Yvýgui, oñemuasãiva Pindoráma, Paraguái ha Vorívia retãme. Ára okyitéva aja, jasypakõi ha jasypo jave, y ohupi amo 3 métro ha Pantanal oñeñuvãmba ýpe amo 80% opa ijyvy apekuégui, upéicha ojehecha ka'avo ha poty opaichagua ýpente oiko, upéi oguejyjeývo oheja peteĩ tenda iporãmbajepéva, oĩháme guyra opaichagua, pira, ypegua, mymba otyryrýva ha okambúva opaichagua. Pindoráma pantanal pehẽngue oĩ UNESCO tembiejakue Yvypóra reko pegua.

Pantanal ijyvy apekue ohupyty amo 250.000 Km².^[1]

Pe turismo fluvial ojeheróva ha'e peteĩ mba'e osẽva tenonde gotyo tetã Paraguáipe. Oĩma umi crucero iporãmbajepéva ha ygakuéra ohóva río Paraguay rehe, y yvate gotyo pantanal peve, oĩháme hechapyrã tekove rehegua ijojaha'ỹva.

Paraguái retãme

Fuerte Olimpo rupive

Tetã Paraguái guive, okẽ jeikeha pantanal peve ha'e táva Fuerte Olimpo, opytáva asu gotyo ysyry Paraguay rembe'ýgui, ojahápe tetã Brasil rehe. Oñeguahẽ yvy rupi, tape Transchaco (tape hũ) ha avei ijyvyreiha; y rupi katu lancha, yga térã crucero rupive, ha avei ikatu reguahẽ yvate rupi, mba'yruvevépe, Fuerte Olimpo oguereko rupi mba'yruveve guejyha.

Fuerte Olimpo ha'e peteĩ táva hembiasakue iporãva ojeikuaa ha avei techapyrã tekoha rehegua (recursos naturales particulares). Opa ára ha opa jave pe paisaje ome'ẽ mba'e jehechapyrã ijojaha'ỹva, oĩ mbohapy yvyty ojoykére hérava “Tres Hermanos”, opu'ãva Fuerte Olimpo mbytetépe, ijerére katu oĩ ava rekoha, ãva ha'e horýva ha imba'eporãva.

Pe “yvyty mbyte pegua” oguereko peteĩ jupiha oĩháme 535 pyrũha ha 10 estaciones de interpretación ambiental. Hi'áriete oĩ ma'ẽha ojekuaahápe pe pantanal Nabileque ha pe Sierra de Bodoquena.

Peteĩ colina yvate ári ojejapo pe fuerte Borbón, ary 1792 jave umi España-gua rupi, oñemombarete haguã hikuái umi Bandeirantes portugueses oike jave ko tenda rupi. Pe fortificación ojejapo itágui ha oĩ pe tenda ijyvstevehápe, ha'etéva peteĩ óga juru ysyry ha pe bahía ári.

Ambue colina yvate ári, oĩ pe catedral de María Auxiliadora, ojejapóva ita tendaguágui, ohevháva pe ysyryguasu ha y kue, lancha ha ygakuéra ohasáva.

Umi campana oguerekóva ojejapo tetã Italia-pe ha aravopapaha (reloj) ojegueru Alemania-gui. Pe aravo papaha ohechauka upépe aravokuéra térã ára mbegueveha ohasa pe tendápe.

Ikatu avei ojeho pe táva ypykue Ishir mba'évape hérava “Virgen Santísima”, upépe ikatu gueteri rehecha pe Shaman hérava, opurahéi jave. Ko'ã ypykue ojapo, ombo'e haguéicha chupekuéra hapicha ymave guare, artesanía yvyrágui, tague ha yvyra pire rehegua, iporãitereíva.

Ysyry Paraguay rupive

Ýre jeho lancha téra ygápe ha'e peteĩ mba'e ijojaha'ỹva ikatuhápe rehechapaite opaichagua hechapyrã oĩva pe tendáre, yvyra térã mymbakuéra rehegua; umi palma ha yvyty tenda pegua.

Ko pantanal ha'e yvy iporãva pe ojeheróva safari fotográfico rehe guarã, hetaiterei oĩ rupi techapyrã, oĩ avei mymba saite opaichagua, ãva apytépe ikatu jahecha: jakare, kapi'yva, kuriju, kyja ha po ka'i juehegua. Avei oĩ mymba upépe año rejuhútava, teju, ardillas ha arira'i nutria gigante.

Guyrakuéra rehegua avei oĩ opaichagua. Ko ysyry Paraguay imarangatu umi pirakutuha ndive oguereko rupi heta ha opaichagua pira ipype, oje'e oĩha 120 especie rupi. Ikatu reipuru hepýre lancha pirakuturã térã reho haguã ýre rehechaségui mba'eporãita tenda rehegua.

Peteĩ tenda iporãva ikatuhápe ojeho ha'e isla Margarita, opytáva ysyry Paraguay mbytépe, pe colonia Carmelo Peralta (Paraguái) ha Porto Murtinho (Brasil) pa'ũme.

Ambue tenda pantanal pegua ha'e Bahía Negra, pe puerto oĩva yvateteve tetã Paraguáipe, ikatuhápe rejuhu pe refugio biológico “Tres Gigante”, fundación Guyra Paraguay mba'éva. Ysyry yvate gotyo ikatu rehecha pe Hito Tripartito, ojeihápe ojuehegui mbohapy tetã: Paraguái Brasil ha Bolivia.

Guyra opaichagua

Ko pantanal paraguayo ha'e oguerekóva tuicha mba'e oñangarekóvo umi guyrakuéra rekoháre. Tuyuyu, garza , pato, cigüeña, mbigua, martín pescador ha ambue. Ojeikua oĩha 354 especies ko tendápe.

Avei 50% guyrakuéra rehegua tetã Paraguái pegua oĩ ko tendápe, hérava pantanal, ko'ã 354 guyra juehegua apytépe, 71 ha'e oguerekóva iñakãhári ikatúva opa arapýgui rehegua, ha ko'ápe ikatu gueteri ojehecha hekohateépe.

Cómo se llega a Fuerte Olimpo

Yvy rupi

Tape Transchaco rupi (tape hũ) cruce pioneros (409 km yvyrei) peve, pépe oĩ peteĩ tape ivyreíva Fuerte Olimpo peve, (361 km) 770 km ipukukue.

Ambue henda rupi Paraguay-Loma Plata (444 km tape hũ) ha upéi Loma Plata-Fuerte Olimpo (333 km yvyrei) 777 km ipukukue.

Y rupi

Táva Concepción guive, araapy oguahẽvo, 11 aravo jave, osẽ pe lancha Aquidaban hérava. Hápe oñepyrũ táva Concepción guive Bahía Negra peve, ojevyjey arapoteĩ jave, 20 aravo rupi.

Pe crucero Paraguay oguereko jeho pantanal paraguayo-pe (Concepción-Fuerte Olimpo –Concepción).

Vía aérea

Oguereko peteĩ mba'yruveve guejyha (pista de aterrizaje) ha'éva umi mba'yruveve'ivépe guarã ikatúva ojeipuru hepýre tetãme.

Mandu'apy

↑ [GTOPO30 - https://web.archive.org/web/20090828071840/http://edc.usgs.gov/products/elevation//gtopo30.html] GTOPO30 (Global 30 Arc-Second Elevation Data Set)

Rhett A. Butler. Pantanal, the world's largest wetland, disappearing finds new report. mongabay.com. Consultado el 10 enero 2006.
The World's largest wetland. Consultado el 21 enero 2008.
Susan Mcgrath, foto Joel Sartore, Brazil's Wild Wet, National Geographic Magazine, agosto 2005

Joaju

Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Pantanal reheguaCommons.
Viva Paraguay.com
http://bolivianet.com/turismo/pantanal/index.htm (español)
https://web.archive.org/web/20080515205805/http://www.brazilfilms.com/locs_centre.htm (photos)

[1] [GTOPO30 - https://web.archive.org/web/20090828071840/http://edc.usgs.gov/products/elevation//gtopo30.html] GTOPO30 (Global 30 Arc-Second Elevation Data Set)

[1]