Tito Acuña

Vikipetãmegua

Tito Acuña, Paraguay retã ysapu jarýi, heñóikuri ára 6 jasypoapy ary 1952-pe, Táva Caballero, Tetãpehẽ Paraguari, Paraguay Retãme. Héra tee niko Justo Ilidio Acuña Vera. Itúva herava’ekue Ilidio Facundo Acuña López, ha’éva purahéi mbo’ehára Caballero-pe ha isýkatu Asunción Dominga Vera Velázquez. Tito Acuña omendákuri Eve del Rosario Domínguez Enciso rehe ha iñemoñarekuéra niko: Iván Daniel, Justo Javier, Eve Karina ha Jorge Antonio. Ijoyke’ykuéra katu ha’e: Juan, Digno, Hugo, Oscar, Ma Asunción, Leticia, Estela, Enrique, Nilda ha Teresa.

Tito orekórõguare pokõi ary, itúva ombohetia’éma ichupe ombopu hag̃ua ysapu ha péicha oñepyrũkuri. Ary 1959-pe, Tito ijoyke’y Digno ha iñangirũ Pablo Rojas, imitã’írõ gueterei, omoheñóikuri peteĩ atypu imbo’ehao “Mcal. Francisco Solano López”-pe itavapegua ha opurahéimakuri hikuái vy’aguasuha rupi, Tito Acuña omoheñóikuri ijatypu peteĩha hérava “Los Canarios”, ary 1964-pe. Imitãrusúrõ, ary 1966-pe, oĝuahẽkuri táva Paraguaýpe y oikékuri Vicente Santacruz atypúpe ha uperire ary 1977-pe oikékuri atypu Los Zorzales Guaraníes-pe, omotenondéva Ireneo Ojeda Aquino. Ary 1975 guive ary 1980 peve ombopujepékuri heta tetã Suramérika ha Centroamérika-gua rupi. Ary 1980 guive ary 1984 peve ombopujepékuri heta tetã Europa-gua rupi omoirũvo Lorenzo Pérez-pe (Los Pérez y Pérez-pegua). Ijoyke’y Digno ndive oĩjepékuri heta atypúpe, umíva apytépe pe herakuãveva’ekue, ary 1984 guive, Juan Carlos Oviedo ha Los Hermanos Acuña. Ipahaite gotyo, ojapókuri hikuái peteĩ atypu Rolando Ojeda ndive. Ha’ekuéra tapiaite omyasãi purahéi ñanemba’éva.

Ojoavy hag̃ua ambue ysapu mbopuháragui, Tito Acuña omoheñói ha omoherakuã mombyry pe Ysapu Jeroky, omoñepyrũmava’ekue oĩrõguare mbo’ehaópe, poteĩha mbo’esyrýpe.

Tito Acuña rembiapokue niko ko’ãva: “Ndéve g̃uarã Caballero Pueblo” (Pablo Rojas ndive), “Al Sargento 1° Ozuna”, “Ambyasy la Emiliano” (Gerardo Alcaraz ndive), “Ykua Juty” (Baltazar Araujo ndive), “Poema para una amiga”, “A Karina”, “Paso Naranja’y”, “Oviedo Mbarakapu”, “Rosarito” (oikuave’ẽva hembirekópe), “Che korochire”, “Tacho’i” ha “Jutygua jeroky”.

Joyke’ykuéra Acuña oikundahajepékuri heta tetãre ha ohechaukajepékuri ikatupyry heta hendápe, ohupyty hikuái heta jopói ha onohẽjepékuri heta karamambepu, ipahapegua Rolando Ojeda ndive. Ha’ekuéra niko oĩ Autores Paraguayos Asociados (APA) ha Artistas, Intérpretes o Ejecutantes (AIE)-pe.

Tito Acuña niko puhoe ha ta’ãngambyry myatyrõhára. Ha’eva’ekue virurerekuaHonorable Orden Tercera de San Francisco de Asís (OFS)-pe ha ary 2006 guive 2008 peve ha’ékuri Tupão’i Santa Ana ha San Joaquín motenondehára.

Tito Acuña omanókuri ára 18 jasypo ary 2021-pe, táva Paraguaýpe, Paraguay Retãme, orekórõguare 69 ary. Hetekue oñeñotỹkuri táva heñoihaguépe, Caballero-pe.

Joaju[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

***[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]