Vikipetã:Poravopyre/ñongatuha/Membysẽ

Sy ha imemby, membysẽ riremínte.

Membysẽ oiko hína opakuévo tyeguasu, peteĩ térã hetave mitãra'y osẽ rupi kuña membyryrúgui. Ary 2015-pe, oiko 135 sua membysẽ rupi arapy tuichakue javevépe. Umíva apytépe, 15 sua heñói 37 arapokõindy mboyve, ha 3% guive 12% peve heñói 42 arapokõindy rire. Upe arapy kakuaávape, hetave membysẽ oiko tasyópe, ha katu umi tetã kakuaátavape, hetave membysẽ oiko ógape, oipytyvõháme peteĩ machu chae.

Itapiaguavéva ha'e upe membysẽ tako rupi. Oguereko mbohapy arapehẽ: atúa ñemombyky ha atúa ñembopyso, guejy ha teñói, ha ñemyaña aupa ryepýgui. Pe arapehẽ peteĩha hi'are jepi pakõi aravo guive paporundy aravo peve; arapehẽ mokõiha katu mokõipa aravo'i guive mokõi aravo peve, ha upe arapehẽ mbohapyha katu po aravo'i guive mbohapypa aravo'i peve. Upe arapehẽ peteĩha oñepyrũ tye apa térã atukupe rasy reheve, hi'aréva peteĩ aravo'i mbytere, ha oiko jeýva pa térã mbohapypa aravo'ípe. Apa hasyve ha py'ỹive oiko jey ára ohasávo. Arapehẽ mokõiháme, ñemyaña apa hasýva ndive ikatu oiko. Arapehẽ mbohapyháme puru'ã sã ñepichãi oñemboaréva oje'e jepi iporãha. Oĩ tembiaporape ikatúva oipytyvõ tasýpe, ha'éva hína teteñeme'ẽ mba'aporeko, tasype'aha ha ape kangue ñemonge.

Upe ñeikytĩ ojejapóva tako jurúpe, ojeheróva tako pehẽ okapeguáva ñekytĩ, py'ỹi ojejpo, ha katu noñeikotevẽi jepi. Ary 2012-me, 23 sua membysẽ ojejapo pirekytĩ rupive; upéva ojehero tye pirekytĩ. Tye pirekytĩ ikatu ou porã kuña imembykõirõ, mitãra'y ohechaukárõ ojehechavaiha, térã oĩrõ tumbykuévo. Ko membysẽ tembiaporape ikatu hi'areve okuera hag̃ua.