Vikipetã:Poravopyre/ñongatuha/Tyeguasu

Kuña hyeguasúva

Tyeguasu ha'e upe ára peteĩ térã hetave memby okakuaahápe peteĩ kuña ryepýpe. Peteĩ tyeguasuetápe, heta memby okakuaa ipype, membykõimeicha. Tyeguasu ikatu oiko poreno rupive, térã ñemoña oipurúva pytyvõ mba'aporekokuaa rupive. Hi'are jepi 40 arapokõindy rupi (10 jasy) upe kuñaruguysẽ paha guive, opávaimembysẽvo. Kóva oiko arapokõindy 38-pe rupi, membyñemoñanga rire. Peteĩ mitãñepyrũ ha'e pe memby okakuaáva 8 arapokõindy peteĩha jave, membyñemoñanga rire, ha upéva rire ojehero mitãrã heñói meve. Mba'asyapypẽ tyeguasu ypýpe ikatu ha'e: kuñaruguysẽ'ỹ, titi asy, py'ajere ha gue'ẽ, ñembyahýi ha kuaru py'ỹi. Ikatu ojeikuaa kuña hyeguasuha ojejapóvo peteĩ tyeguasu kuaara'ãha.

Tyeguasu oñemboja'o jepi mbohapy mbohapyjasýpe. Upe mbohapyjasy peteĩha oñepyrũ arapokõindy peteĩha guive pakõi meve, ha oike upépe membyñemoñanga. Ko membyñemoñanga rire kuña tupi'aky mitãrã oñemoñáva oguejy upe tupi'aky mitãrã rapére ha ojoaju membyryru ryepýre, ha upépe oñepyrũ oipyaha mitãrã ha aupa. Mbohapyjasy peteĩháme ikatuve oiko membykua rei (omano reírõ mitãñepyrũ térã mitãrã). Mbohapyjasy mokõiha oñepyrũ arapokõindy 13 guive, 28 peve. Mbohapyjasy mokõiha mbytère ikatu oñeñandu omýirõ mitãrã. Upe arapokõindy 28-pe, 90% ári mitãra'y ikatúma oikove membyryru okápe oguerekórõ ñepohãnokuaapy ñangareko iporãva rehegua. Upe mbohapyjasy mbohapyha oñepyrũ arapokõindy 29 guive 40 peve.

Teñói mboyve ñeñangareko omoporã tyeguasu ñemohu'ã. Kóva apytépe ikatu oje'umie mba'ehái yvyraroguerekoguigua, ndoje'uiva'erã ñanavai ha káña, ojejapova'erã teteñemongu'e, tuguy tesa'ỹijo ha tete tesa'ỹijo.