Ita (táva)

Ita Itá

San Blas tupão
Tetã	Paraguái
Tetãvore	Central
Távayguakuéra	50.391 ava
Ape távagui	190 km²
ISO	PY-11
Yvatekue	101 m
Koordinasion	25°28′60″S, 57°21′00″W (G)

Ita tavusu Paraguáigua, opytáva Departamento Central-pe, 35 km Paraguaýgui.

Héra tee

itá osẽ ñe'ẽnguegui he'ívaekue peteĩ ava che mbou che rapichaita he'iséva "me envían los de mi comunidad", upéicharamo Itá he'ise "Grupo", aty. Nde'iséiri "piedra" (ita) guarani ñe´ẽ he´ẽasyetévape. Ojekuaa avei chupe "Capital de la Cerámica"-ramo, ciudad del cántaro y la miel.

Oje'e avei aipo kasike Karios pegua oikova'ekue umi tenda rembe'u rupi héra hague Ita (piedra) ha, oñemomba'e guasúgui, tekuaihára Irala omongarai upéicha upe térape.

Yvykuaa

Ararova

Arahaku aja ko távape ára haku og̃uahẽ 40ºC peve, jeyvérõ hakuve pévagui. Araro’y aja oguejy 0ºC peve. Departamento Central-pe arahaku hi’are 22ºC rupi. Ita opyta peteĩva umi departamento okyvehápe jasyteĩ guive jasyrundy peve ha sa’ihápe oky jasypoteĩ guive jasyrundy peve.

Jepapambo’e

Itápe oiko 80.441 avakuéra ojejapo avakuéra jepapa 2019.

Oguereko 24 tava’i

Tava'i Itape
N.º	Tava'i	N.º	Tava'i
1	San Blas	14	Yhovy
2	30 de agosto	15	Karaguatayty
3	Sportivo	16	Caaguazú
4	Cerro Corá	17	Calle Po'i
5	San Antonio	18	María Auxiliadora
6	Kurupika'yty	19	Aveiro
7	Arrua'i	20	Las Piedras
8	Valle Jo'a	21	Posta Gaona
9	Oculto	22	Calle Yvate
10	Tape Tuja	23	Hugua Ñaró
11	Itá Potrero	24	Peguajho
12	Paranambú 2	25	San Benito
13	Potrero Po'i

Táva Itá rembiasakue

Moñepyrũhára herava’ekue Domingo Martínez de Irala, 3 jasykõi 1539, San Blas árape ha’éva mo’ãha Táva Itápe. Itá ha’eva’ekue peteĩ Táva oikohaguépe ñande ypukuéra te’ỹi, oje’e chupe tetã’i 24 jasypo ary 1884 guive.

Ko Táva oñepyrũva’ekue avakuéra huguykõiva ndive oguerekóva teko arandu ymaguare ha ko’ag̃a opáva mbeguekatúpe ohóvo noñemomba’eguasúi ha noñembohasaihaguére umi avakuéra ko’ag̃aguápe. Táva Itá Ojeikuaa Táva kambuchi ha eiretépe "Ciudad del Cántaro y la miel" oĩhaguére heta ñai’ũ ko Táva ryepýpe ha ojehepyme’ẽre tembiapojegua ojejapóva pe ñai’ũgui, eirete katu omoñepyrũ umi avakuéra tenondete oikova’ekue oñotỹre hikuái takuare’ẽ ha ohechávo hetaha ojapo chugui eirete, ko Táva oñemomba’eguasu ha’ehaguére peteĩ Tenda neporãva ha ojehepyme’ẽre tembiapojegua ijojaha’ỹva ohechaukáva pe ñande mba’eteéva.

Virupurukuaa

Tapichakuéra oikóva Itápe omba’apo kokuépe ha avei ñai’ũjyrendápe tembiapojegua apópe, Ojeikuaa, avei ojapo mitakuña’i membygua’u ao.

Mba’yruguata

Itá opyta tape 1 Mariscal Francisco Solano López rupi Itá guive, peteĩ tape hũ osẽva Tapehũ I-gui rupi, ikatu oñeg̃uahẽ Itauguápe, ha tape Acceso Sur rupi katu Guarambarépe.

Tekombo’e

Itá oguereko heta mbo’ehao oñemoarandu hag̃ua mitã ha mitãrusukuéra, mbo’ehao purahéipegua, ha mbo’ehaovusu avei.

Vy’arã marangatúva

Ko távape oñemomba’eguasu San Blas ára ha’éva 3 jasykõi ha upe árape Oiko ñembo’e tupãope porundy ára, Oiko avei ñembokapu guasu ha itapu ñembopu tupãópe.

Ko távape opyta peteĩ Reducción Franciscana tuichavéva. Tapicha Itagua omombarete gueteri umi teko: ojapo temiporã ñai’ũgui ha avei ajaka.
Centro Artesanal San Blas-pe, opytáva Tapehũ I ykére Ita tavaitépe, ojehechauka ha ojehepyme’ẽ akói árante cerámica guaraní-hispánica, kambuchi, ahoja, ha ambuete tembiapokue neporãva.
Tapichakuéra ko tavaygua avei omba’apo mitã kuña membygua’u aoguigua apópe.
Yno'õ Ita, "Mártires de Acosta Ñú" máramo ndahypáiva ha’e tenda jehecharamomby.
Cerro Arrua’ípe opyta peteĩ itakua ha avei tenda ojejahu hag̃ua Ysyry Paranambu ári.
Tupão San Blás avei peteĩ tupão Franciscano-kuéra omopu’ãva’ekue yma 1698-pe; kóva peteĩ mba’e porã ymaguare ojeguerekóva gueteri.

Y Táva Itápe opytáva

Mártires de Acostañu

Avakuéra oikóva Itápe omombe’u yma ñorãirõguasu jave umi ñane tetã rembiguái, ohasava’ekue ko tenda rupi ha uperõ pýpe oikova’ekue peteĩ g̃uaig̃ui oguerekova’ekue peteĩ yvykua hóga ryepýpe. Umi ñane retã rembiguái ndaje ojerure raka’e chupe hoy’u hag̃ua hikuái ha ko g̃uaig̃ui nome’ẽihague chupekuéra ha upérõ ho’aha peteĩ amaguasu tuichapajepéva ha ohasapa hóga ári y ha upéicha oiko pe tendágui peteĩ y renda. Oĩ avei ava omombe’úva ambueháicha pe tendápe yma oñeñotỹhague peteĩ itapu ikuarepotĩjúva ha ani hag̃ua umi oúva ambue tetãgui ogueraha pu’aka rerekuaháramo upéva ohapohague hikuái.

Tapicha upepegua ojekuaavéva

Kuñakarai cerámica apoha Rosa Brítez, tapicha ojeguerovu’ỹva, ko tavaygua. Hembiapokuéra rupi ojerereko chupe “Ceramista de América” ramo.

Cerámica apoha ña Juana ha ña Julia Isidrez avei ojekuaa mombyry, ha hembiapokue rupi oñeme’ẽ chupekuéra jehechakuaa Premio Holandés "Príncipe Klaus".

Referencias

Geografía Ilustrada del Paraguay, Distribuidora Arami SRL; 2007. ISBN 99925-68-04-6
Geografía del Paraguay, Primera Edición 1999, Editorial Hispana Paraguay SRL.

Joaju

***

Ohai: Esmelda Gayoso.