Rosa Brítez
| Rosa Brítez | |
 | |
| Téra teñõikua | Rosa Brítez |
| Teñõi | 9 de abril de 1941 Itá, Paraguay |
| Nacionalidad | Paraguaya |
| Área | Artesanía en barro |
| Tembiapokue | “El sol y la luna” “Pareja de enamorados” |
| Premios | Nombrada Ceramista de América. Estados Unidos de América. 1989. |
Rosa Brítez ha’e peteĩ mba’e porã apoha katupyry paraguaiguaetéva, heñói va’ekue Itápe, ko táva tetãvore Central Paraguáipe, 9 de jasyrundýpe1941 ramo.
Ha’e oikuaahaichaite oñeha’ã ombojehe’a haomyapesã pe ñai’ũ ha ojapo chugui ta’ãngakuéra jeguakarã ha avei hetãme guarã. Ko’ã mba’e porã ojehecharamo ha ojehepyme’ẽ ñane retã ha tetã ambuépe avei
Imitã ha imitãkuñataĩme
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Kuñakarai Ramona Brítez membykuña. Imitãmi poteĩ ary oguerekórupi opyta sy’ỹre, ha oñangareko hese itia Simeona Cáceres karai Farías rembirekore; ko kuñakarai ombo’e va’ekue ichupe mba’eichaitépa omota’ãnga va’erã ohóvo pe ñai’ũ.
Oho va’ekue tercer grado Educación Escolar Básica peve, ko jave itiokuéra he’íma ichupe ojapokuaa va’erãha tembiapokuéra ha’e ojapose ha ojapokuaáva. Upeicha rupi omboty vove porundy aravo oñeha’ãma oñembokatupyrývo pe ha’e ojaposetéva, ha’eva ñai’ũregua tembiapokuéra.
Umi tembiapo porã ha’e ojapo ñepyrũ va’ekue ha’e umi kambuchi ha kambuchi’ikuéra rehegua, ña’ẽmbe ha umi mba’e ndahasyetéiva ijapo. Mbeguekatúpe katu ohechakuaave ohóvo mba’e mba’épa ikatu ojapo iporãva pe ñai’ũgui hasymiéva jepeve ijapo.
Su trayectoria
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Mokõpa ombotývo rupi, pe tembiapo ojapóva ndaha’evéima ñembosarairãnte, tekokuaa’apo katu. Ohechaukáma umi ña’ẽmbe jeguaka ógarere guarã ojeguáva jasy ha kuarahýpe, ojapova’ekue ha’énte ojapokuaaháicha. Umi árape guare avei osẽ avei umi ha’e ojapo va’ekue mymba joguahakuéra paraguaigua ha’éva tatu volíta, carretakuéra mba’yru yuha oguerekóva parral ha hetave mba’e porã ojehecharamoitéva isa’ykuéra ha ha ha’ãnga porãre.
Uperire katu ko kuñakarai katupyryete ohechauka hembiapokue kuña ha kuimba’e ojohahuhápe ha opívo oñondive, ojeheróva Kamasutra, kóva rupive ohupyte heta ohahyhúva ko tembiapokue Paraguái ha tetã ambuépe avei. Ha’ete voi he’iháicha oĩ jave Expo Sevilla-pe ary 1982 ramo, upe karai Rey de España-pegua Juan Carlos I, ojogua paité ichugui umi tembiapokuéra porã ojapo va’ekue upevarã.
Hógape, opytava táva Itápe, kuñakarai Rosa omoañete peteĩ techaukarã renda. Upéve heta tapicha oguãhe meme hendápe, ãvape ha’e oikuave’ẽ hembiapo porãnguérandi techaramoite maymáva oúva ohechami ichupe.
Rosa Brítez omoañete heta tembiapo techaukarã ñane retã ha tetã ambuérupi avei. Oje’ói opárupi oikuaauka haguã hembiapokué ha avei hetã Paraguái tetã ambuérupi.
Hembiapokuéra
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Año Exposiciones 1970 guive. Tembiechaukarã ha’eño ha iñirũérandi. Museo del Barro. Paraguaýpe. Paraguái. 1992 Expo Sevilla. España-pe. 1994 Tembiechaukarã Alemania-pe. 2001 Expo Mundial de Cerámica, Artesanía y Folklore. Seúl. Corea-pe. 2003 TembiechaukarãChile ha Uruguay-pe. 2004 Tembiechaukarã México-pe. 2005 Tembiechaukarã Francia-pe.
Premios y distinciones
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Año Premios y distinciones 1989 Ojehero “Ceramista de América”. Estados Unidos de Norteamérica-pe. 2007 Propulsores de la Artesanía Paraguaya. Instituto paraguayo de Artesanía. Mariano Roque Alonso. Paraguay-pe. 2008 Ojehecharamo hembiapo pytu’u’ỹre tembiapo porã rehehápe. Día Internacional de la Mujer. Secretaría de la Niñez y la Adolescencia. Asunción. Paraguái-pe.
Ha’e ha’eveháicha
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Hembiapokuéra oguereko oñemopyenda umi mba’e omboha’evéva umi mba’eporã apoha ñai’ũ reheguakuérape, ha’éva mbarete ha avei kyre’ỹ ome’ẽ haguã tembiapo porã hetã rayhupápe. Hembiapo tapiaguápe ojehechakuaa tembiapo jetu’u katupyry, ome’ẽ ty’ai rype repy.
Ojejokóvo peteĩ takuára mátare, peteĩ kuimbe, peteĩ ñana rakã’i ha naranja rogue ipópe, ña Rosa omota’ãngáma heta hendáicha pe ñai’ũ;ãva apytépe oĩ pora kuéra rehegua Paraguáipe, ña’ẽmbe omoha’ãngáva kuarahy terã jasy, mitã ra’y reñoiha, mymbakuéra ha tapichakuéra ñane retã Paraguái mba’e teéva rehegua. Mba’epu porã Paraguái mba’eva aveio ipu py’ỹiete pe koty ha’e ojapohápe hembiapo porãnguéra; ha’e katu, okañyrõ guaicha ko árare, aravokue reheve oñeha’ã omoañete tembiapokuéra moha’ãngápe.
"Pytu’uháramo ajapo ã tembiapo ha avei che hesarái heta mba’egui, ñanembopy’aguapy ha ome’ẽ vy’a ojojaha’ỹva", he’i voi.
Rosa Brítez he’i avei: “Che ha’e pe ha’éva, ajapohaguére ñai’ũgui ajaposetéva. Ko mba’ekuaa ha’e tembiapo, ndaha’éi ñamindu’ureínte. Pejehai jepeve oguereko mba’e porã rehegua. Pe mba’e porã jejepopyre ikatu jahecha, japoko, ñahendu, ñaikũmby hamba’e. Upévare oĩ pe mba’e porã jehayhu, umi tavaygua oñanduháicha. Tetãrayhu rehegua Paraguáipe ha’evoi ñande jeikove ñande háicha, ha’e ñande reko”.
Kuñakarai Rosa ombokatu heta mbape porã jejapo omañahápe ta’ãnga ha ta’ãnga yvy umíva ha ombojojáma tapichakuéra rováre. Upéicha avei ojapo jey’uha guasukuéra, karumbe, pira, tova ra’ãngakuéra ha 100 rehegua ta’ãngakuera.
Hogayguakuéra
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Omenda karai Emiliano Quintana-re, imemby poapy mitã, ko’ãvagui pa mitãkuimba’e ha mbohapy mitãkuña. Ko’ãva ome’ẽ ichupe mokõpa poteĩ temiarirõ ha avei heta mokõha temiarirõ. Rosa ojeguereko hetãme kuñakarai paraguaigua ombo’apo jetu’úva ramo, hembiapo katupyrykuérape ombo’ukapáva imembykuéra, heta jehasa’asýpe, hỹrõ katu jehecharamombýpe.
Heseguakuéra
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- La Magia de nuestra tierra. Fundación en Alianza.Asunción.2007