Tũ

Tũ (Tunga penetrans)

Tũ (karaiñe'ẽme: nigua, pique, poytugañe'ẽ: bicho-de-pé, lasioñe'ẽ: Tunga penetrans) nikotymbachu'i.

Tũ ha tungusu niko peteĩcha, ojojogua mokõive. Héra he'iháicha, tungusu tuichavénte: ngusu niko he'ise guasu térã vusu. Oike mboyve ñande pireguýpe mácho ha kuña tungusúicha oiko, opo tungusúicha ha ñande reka ojupi hag̃ua ñanderehe. Ára haku jave hetave ha ndovy'ái yvy he'õháme. Ndaha'éi yvypórarente tũ ovy'áva. Jajuhukuaa jaguáre, kurére ha mbarakajáre hamba'e. Ha tungusúicha okaru ñande ruguýre.

Mácho ojavyky rire kuñáme, upépe ae upe kuña ojupi ñanderehe ha oike ñande pireguýpe. Ovakãvo oike ha péicha opyta omano meve. Oka gotyo jahecháva hu'imi, upeva hevínte, ndaha'éi iñakã. Upe rupi oity hupi'a ku hemói jave ñandéve ñahe'ỹiramo. Oikévo ñande pireguýpe pya'e oñepyrũ ombo'a ha jahecha peteĩ vosa'i morotĩ hupi'a ryru. Upéva okakuaa ojeka peve, upépe isy omano ha ára ohasami rire ho'a ha hendague okuera.

Tũ rupi'a ho'ávo yvýpe pya'e oja. Umi ita'ýra 2 téra 3 semanápe okakuaapáma ha oĩma ojeporeka hag̃uáicha mávarepa ojupíta. Tũ ñehohẽ ndahasýi ndahetáirõ. Mbokaja ratĩme térã júpe, mbegue katu ijuru ñambotuicha jahávo, ha ha'eñóvo ivosa'i, jaikutukuaa ha ñanohẽ. Hetárõ ha ojo'apáramo katu itukã ñorãirõma ñanohẽ hag̃ua. Oĩ jepe pohã ñamonakuaáva hese omanomba hag̃ua. Petỹ rykue ojeiporu vaekue yma, oĩ jepe avei ko'ág̃a pohã ikatúva jajogua ñamona hag̃ua umi oĩha rupi ñanderehe, oĩ ikatúva ñambochivu umi ovy'aha rupi, ha ñane rymba hamba'e ñambojahu hag̃ua.