Takuru Puku
| Takuru Puku Hernandarias | ||
|---|---|---|
| Tetã |  Paraguái
| |
| Tetãvore | Alto Parana | |
| Távayguakuéra | 79.735 ava | |
| Ape távagui | km² | |
| ISO | ||
| Yvatekue | 243 m | |
| Koordinasion | ||
Takuru Puku térã Hernandárias oĩ tava Paraguái retãme, ha'e peteíva umi táva itujavéva tetãvore Alto Paranape. Opyta 349 km Paraguaýgui; ha oje’e avei ichupe “Capital Latinoamericana de la Energía Eléctrica”.
Héra
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ymave Hernandarias oñehenói va’ekue “Tacurú Pucu”. Ko’ãga katu héra péicha, Hernando Arias de Saavedra, primer gobernador criollo de la Provincia Gigante de las Indias colonia aja Tendota va’ekue.
Arapytu
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ara hakue ko’ápe ha’e 21 °C rupi; ohupyty hetavérõ oguahe 38 °C peve ha michivérõ 0 °C. Amá katu ohupyty petei arye. Ko táva Alto Paraná ha’e oky hetaveha ñande retãme. Ara Ro’ype katu oi meme ysapy ha tatatina.
Ko táva Hernandarias rehe ojere ysyry guasu Parana ha Akaray.
Demografía
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ko’ápe oĩ 79.735 tapicha; ko’ãvagui 40.389 ha'e kuimba’e ha 39.346 ha'e kuña, he’i Dirección General de Estadística, Encuestas y Censos.
Istoria
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Oiko chugui municipio de tercera categoría 26 jasypokõi 1988-pe ramo ha katu 22 jasyapy 1990-pe ramo ha’éma de primera categoría. Ymave távaguasu ka’a sy va’ekue. Ko’ape oĩ va’ekue tuichaitéva fábrica ka’a ojejapoha “Industrial Paraguaya”. Ko represa-kuéra jejapo, tuichaite akã rapu’ã ogueru ko táva ha ijerekuévope.
Tacurú Puku oñembohéra va’ekue ko tenda, hetaite rupi isarambi ko’árupi umi kupi’ikuéra oĩhetaitéva ha omopu’ãva ápe ha pépe hogarã.
Ekonomia
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ko Capital Latinoamericana de la Energía Eléctrica-pe oĩ mokõi central hidroeléctrica, peteíva ha’e Acaray, oñemongu’e va’ekue 1968-pe, ha Itaipú, oñemopu'ã va’ekue 1976 guive 1982 peve, ha’éva avei represa tuichavéva ko yvy ape ári, oñemomba’eguasúva ha ojecharamóva oparupiete ko’ãga rupi.
Ha’e kokue guasu renda oñemba’apohápe palmito, menta, avati, café, mandyju, arro, kumanda, trigo ha mba’ysyvo umívare. Oĩ avei omba’apóva vakakuéra ñemoñáre, yvyrakuéra ñemba’apo ha ñemuhaguasúre. thumb|300px|Tupao Hernandarias-pegua
Turismo
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Heta tenda porã porã oi ko’árupi ojehechaséva, ko’ãva apytepe ikatu ja’e: represa Itaipú ha Acaray. Umi tenda hérava turístico oñemoĩva Hernandarias-pe represa Itaipú jejapo rire katu ha’e:
- Reserva Biológica Itabó: kóva opyta ecorregión Alto Paraná-me, 80 km Hernandarias-gui. Oreko 13.807 hectáreas, ko’ape ko yvy ndojojái, oĩ ijyvateha ha ikarapeha. Jatopa upépe ysyry guasu hérava avei Itabó, kóva ohasa pe reserva oeste-gui este gotyo mokõivéva umi ysyry vorépe: Itabó Sur ha Itabó Norte, avei oive ysyry’i oséva chuguikuéra. Arahakukue katu subtropical, oguerúva hendive amangy porã ndatuichaitéiva, oguerekóva 1.500 a 1.700 mm. Yvyrakuéra apytepe katu hetave Tabebuia sp., Peltophorum dubium, Cedrela fissilis, ha oĩve.
- Museo de la Tierra Guaraní: peteĩha museo multimedial interactivo del Paraguay, oñeorganisa mokõi óga guasu guýpe: Mundo Guaraní, oñemoĩhápe ava guaranikuéra ymaguare oiko va’ekue ko’árupi, mba’éichapa hekove ha ijeiko kuéra, ikarukuéra rehegua ha historia; upéicha avei umi tapichakuéra oiko va’ekue ko’árupi ymaite ojapómava 10.000 ary.
Mundo de las Ciencias-pe katu oĩ mymbakuéra oiko va’ekue ko’árupi.
Ko museo opyta 7 Ciudad del Este-gui, Itaipú represa Centro Ambiental-pe.
- Museo de Historia Natural: kóva oreko mymba ha ka’avokuéra rehegua jehechauka ko jeréregua.
- Zoológico de Itaipú' : oguereko ipype 12 hectáreape mymbakuéra opáichagua.
- Vivero Forestal: oguereko ka’avo ha yvyrakuéra ra’y ko’árupigua, ipype ojeguerova hendaguãme 200.000 ta’ýra rupi ha avei 500 especie yvotykuéra rehegua, avei yva ha ka’aguyrã. Umi yvyrara’ykuéra ojepuru oñemboka’aguy jey haguã ojeytypahaguérupi yvyrakuéra, ojehecharamojey haguã umi oipotáva guivépe guarã.
- Estación de Acuicultura oñemuñahápe pira katu, oĩ laboratorio, y renda, incubadora ha tapichakuéra katupyry omba’apo va’erã ko’ã mba’e omotenonde haguã. Umi pirakuéra oñemuñáva ha’e: paku, karimbata, dorado, surubi.
- Refugio Tati Jupi: oguereko korapy oñeñembosarái haguã yno’õ guasu rembe’ýpe ha ysyry Tati Jupi rembe’ýpe avei, turista-kuéra ikatuhaguãicha ojapo safari fotográfico, visita ñeñangarekóva ha jeguata kanoa umívape.
- Teatro Municipal Hernandarias-pegua: kóva oñemyatyrõ ha oñemoporã ramohína. Ikatu oike pypy mil tapicha; ojejapo ko’ápe espectáculo artístico, jeroky, teatro, purahéi, hamba’e.
- Paseo España: Ha’e peteĩ complejo arquitectónico en el oĩhápe Departamentos de Cultura, Turismo ha Educación Municipalidad de Hernandarias pegua. Oĩ avei Biblioteca ha Parque Tecnológico.
- El Paraná Country Club ha’e peteĩ barrio residencial exclusivo, heta mba’e oreko rupi ha’e peteĩ tenda iporãitereíva ojeiko haguã vy’apópe ko’ápe.
Mba’éicha oñeguãhẽ
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ko táva, oĩva 15 km Ciudad del Este-gui pe ikatu jaha Ruta II “Mcal. Estigarribia” rupi rotonda ha viaducto km 4-peve; ko’águi jaha Supercarretera Internacional osẽva Ruta VII “Dr. Gaspar Rodríguez de Francia” ñande gueraháva Saltos del Guairá-pe opytáva 15 km. right|300px|thumb|Tape Hernandarias-pe.
Referencias
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- Geografía Ilustrada del Paraguay, Distribuidora Arami SRL; 2007. ISBN 99925-68-04-6
- Geografía del Paraguay, Primera Edición 1999, Editorial Hispana Paraguay SRL