Ñokẽndaha
Ñokẽndaha (karaiñe'ẽme: candado) ha'e peteĩ tembiporu ojokova peteĩ mba'e (okẽ, karameguã, ovetã), ñokẽndaha ha'e peteĩ mbotyha katuva eguerahava.
Jepuru[jehaijey | editar código]
Ñokẽndaha ijepuru opaichagua, ojepuruve oñemboty haguã okẽ ha ovetã ani hag̃ua oike mondaha. Umi ituichavéva ojepuru oñemboty hag̃ua umi okẽ kuarepoti ijapopyre oñembotýva itasã reheve.
Variantekuéra[jehaijey | editar código]
Ñokẽndaha TSA[jehaijey | editar código]
Umi ñokendaha TSA ojapo akue Travel Sentry ojepuru umi pepo'atãrupa-pe oiva Amérika Retãvorekuéra Joaju-pe, Hapõ, Tavetã Joaju, Selánda Pyahu ha Tetãnguéra Yvýi-pe, ikatu haguã oipe'a pya'eve umi maléta ha ani ombyai oĩva hy'epýpe.
Ñokẽndaha oipurúva papapy jehe'a[jehaijey | editar código]
Umi ñokendaha oipurúva papapy jehe'a ha'e peteĩ ñokendaha orekóva peteĩ papapy rysýi, ko'ãva ojepuru ikatu haguã oñemboty umi mba'eyru hatã. Ko'ãva ndoipurúi ñokendavoka.
Tembiasakue[jehaijey | editar código]
Opakuero pe saro'y XVII, Christopher Polhem ojapo peteĩ mba'eapopyha táva Stjünsund-pe, ha ojapo pe ñokẽndaha escandinavo Polhem. Harry Soref omboypy pe atyvete hérava Master Lock 1921-pe ha ojapo paténte peteĩ ñokẽndaha, ha omoporãve pe escandinavo ymaguare. Jasyrundy ary 1924 jave ovende pe ipaténte ñokẽndaha. Soref ojapo peteĩ ñokẽndaha imbaretéva ha ndahepýiva, ijahoja kuarepotígui ijapypyre, ojoguáva pe kuarepotípe ojepurúva ojejapo haguã umi okẽ virurógape. Ary 1919 jave ohechauka peteĩ ñokẽndaha oipurúva acero laminado.
Oĩ ñokẽndaha ojepuru akue pe Rróma Mburuvi-pe, 500 aC - 300 dC. Ojeikuaa'ypy umi ñemuhára apytépe ohova umi tape ymaguare rupive Ásia ha Chína gotyo.
Ñokẽndaha ojepuru Európa-pe ymaite guive, upéi ojepuru avei Rróma Mburuvi-pe ha umi Tribu Chernyakhov apytépe. Umi ñokẽndaha rrománo oguereko kuri peteĩ yvyra'i ojedobláva ipukúva ojáva pe hete ndive, ha peteĩ pehẽngue michĩvéva oikéva pe hetépe.
Ñokendaha ojepuru Chína-pe ymaitereíma Han ñemoñanga rire (25-225 dC). He'iháicha Hong-Sen Yan, Museo Nacional de Ciencia y Tecnología sãmbyhyhára, umi ñokendaha peteĩha Chínape ha'e akue "clave-cerraduras", ndoipurúi ñokendavoka.
Ñokendaha oguerekova mecanismo de púa ojejuhu York-pe, Ingyatérra, pe táva Jorvik Viking-pe ary 850 d.C ha ary 1000 oñepyrũkuéro, oñepyrũ ojepuru ñokendaha oñemboty haguã umi okẽ ani umi mymbakuéra osẽiti.