Auschwitz

Vikipetãmegua
Auschwitz I rokẽ jeikeha, ojehechahápe he'íva Arbeit macht frei (mba'apo ñanemosãso).

Auschwitz[1] ha'e akue koty'i oporojukáva atýra ha tekohakuéra Alemáña nási oporomba'apouka hatãme Ñorairõ Guasu Mokõiha pukukuévo, oñemopu'ã va'ekue Polóña yvýpe ha ipype oĩ Auschwitz I —tekoha manorã ypykuéva—, Auschwitz II-Birkenau —tekoha manorã ha koty'i oporojukáva aty—, Auschwitz III-Monowitz —tekoha oñemomba'apo hatãme IG Farben-pe guarã— ha 45 tekoha ambuéva. Karai nási Heinrich Himmler omyakã ha omotenonde Auschwitz.

Upéva ha'e va'ekue tekoha manorã nási tuichavéva, oñemondo hetave 1.300.000 tapicha upépe, umívagui 1.100.000 omano va'ekue, hetavéva umívagui ha'e hudío (90 %), ijapytépe oĩ aveihetaite poláko, komunísta kuéra ha heta umíva ijerovia jokuaikuaa asuguáre, tapicha hekojopara, hitanokuéra, tapicha ikatupyry ambuéva ha umi soviétiko oñemoĩ ka'irãme ñorairõ aja.[2]

Oñepyrũ 20 jasypo 1940-pe ha opa ára 27 jasyteĩ 1945-pe, oikévove URSS ñorairõhára aty upépe, omosãsokuévo umíva oĩ va'ekue monambipyre ramo.

Ary 1947 oiko ko tekohágui peteĩ muséo oikuaauka hag̃ua Alemáña nási rembiapokue vai ha Holocausto. Unesco ojapo ko tendágui peteĩ yvypóra reko rembiejakue ary 1979-pe.

Mandu'apy[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]