Ecoturismo y áreas silvestres del Paraguay

Vikipetãmegua
Cascada Pikysyry

Paraguái oguereko peteĩ característica ha’eñóva, ohóva pe tembiasakue, cultura ha ecología rehe.

Tetãgua hory ha imarangatúva ha oguerekóva tekoha iporãva ome’ẽ maymáva ouha ohasaporãséva pe turismo rupí ohóva tekoha gotyo, ohasatahápe py’aguapy ha mabue mba’e iporäva.

Ko tetã oguereko hetamba’e iporãva pe ecoturismo rehegua, hetaiterei oĩgui techapyrã opaichagua, ka’avo térã mymba rehegua.

Ko patrimonio natural ha’e pe tuichavéva tetãmegua, oĩ diversidad biológica opaichagua.

Paraguái ha’e tetã iporãmbajepéva, ikatúva ja’e paraíso yvy’ape árigua, diversidad cultural, ecosistema rehegua, oguerekóva tetã ambue ndive.

Ko’ãga rupi ha’e tenda ecoturismo rehegua hetave tapicha oguerúva arapy pegua.

Oguereko pa’ũ ikatuhápe ojehecha heta vida silvestre rehegua tenda público ha privado-pe.

Flora[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Ka’aguy térã yvyra rehegua (especies vegetales) oĩ 13.000 chagua rupi tendagua, oikehápe yvyra árboles, ñana arbustos, kapi’i hierbas ha orquídeas rehegua.

Oĩ 20.000 especies rupi, ãva pa’ũme oĩ umi tendagua (nativas) ha umi exóticas, oĩ 280 especies tendaguáva ikatúva opa.

Yvyrakuéra tuichamba’evéva ka’aguy tendagua rehegua ha’e: tajy, peroba, yvyrapytã, laurel, cedro, incienso ha ambue.

Pe yvyra ohechaukáva tetã Paraguáipe ha’e pe hérava tajy (lapacho). Oĩ avei heta áreas protegidas Paraguáipe, opa henda rupi, ko’ã recursos naturales oguerekóva heta especie rehegua araka’eve ndopamo’ãi.

Umi ka’aguykuéra ha’e tuichavéva riquezas naturales oguerekóva. Ha ko’ã yvyra ñekytĩ rehegua, iporäva’erã ojejapóramo ñatende hesegua ýrõ ikatu oiko pe hérava deforestación, ikatuhápe opa heta yvyry tetäme año oïva; pévarä oĩ heta parques nacionales, äva ha’e: Parque nacional Ybycuí opyta 160 km Paraguaýgui, oguereko 5.000 ha bosque subtropical.

Parque nacional Defensores del Chaco, oguerekóva 740.000 ha.

Avei oĩ umi ipyahuvéva: Paso Bravo ha Río negro.

Fauna[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Mymbakúera pa’ũme ko’ãvaoguereko tuicha mba’éva pe hérava equilibrio de ecosistema-pe; oĩ 13.000 especie rupi: ikanguéva vertebrados ãva ha’e pira (peces), ypegua (anfibios), otyryrýva(reptiles), guyra (aves) ha okambúva (mamíferos) ha ikangue’ỹva (invertebrados), jatyta (moluscos), crustáceos ýrõ ysokuéra (insectos).

Mymbakuéra saite ikatúva opa pa’ũme oĩ: el jaguarete (jaguar), mborevi (tapir), guyra campana pájaro campana, gua’a pytã papagayo rojo, taguato águila arpía, jurumi oso hormiguero, tatu karréta armadillo gigante, jakare yacaré ha ambue mymba.

Tetã Paraguái oguereko tekoha iporãva, umi ysyry gusu ríos ome’ë pe surubí, dorado ha pacú, äva ha’e pirakuéra apytépe oje’usevéva.

Cerro Mbatovi

Áreas silvestres protegidas[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Oĩ avei entidades binacionales ombosako’íva energía eléctrica oipytyvöva oï haguã ñangareko tekoháre, ã tendakuéra oipe’a hokẽ opavave tapicha ohosévape guarä ohasa aravo térã ára py’aguapy, vy’a ha mba’eporã apytépe.

Tati Yupi, Itabó, Refugio Carapá ha Refugio Mbaracayú, ãva ha’e reservas omoñepyrũva Itaipú. Avei oĩ omoñepyrũva Yacyretá, Antiguy ha Yabebyry.

Paraguái oguereko 42 tenda oñangarekoha (áreas silvestres protegidas), ko’ãva ha’e:

  1. Parque Nacional Defensores del Chaco
  2. Parque Nacional Tte. Agripino Enciso
  3. Parque Nacional Río Negro
  4. Monumento Natural Cerro Chovoreca
    Pescadores en Piquete cue
  5. Reserva Natural Cabrera – Timane
  6. Parque Nacional Tinfunqué
  7. Parque Nacional Paso Bravo
  8. Parque Nacional Serranía San Luis
  9. Parque Nacional Bella Vista
  10. Parque Nacional Cerro Corá
  11. Reserva de Recursos Manejados San Rafael
  12. Parque Nacional Caaguazú
  13. Reserva de Recursos Manejados Ybytyruzú
  14. Parque Nacional Ybycuí
  15. Parque Nacional Lago Ypoá
  16. Refugio de Vida Silvestre Yabebyry
  17. Monumento Natural Macizo Acahay
  18. Reserva Nacional Kuri'y
  19. Parque Nacional Ñacunday
  20. Parque Nacional Lago Ypacaraí
  21. Monumentos Naturales Cerros Köi y Chororí
  22. Monumento Científico Moisés S. Bertoni
Lago Ypakarai (al fondo)

Privadas[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

  1. Reserva Natural del Bosque Mbaracayú
  2. Reserva Natural Arroyo Blanco
  3. Reserva Natural Morombí
  4. Reserva Natural Ypety

Autárquicas[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

  1. Refugio Mbaracayú
  2. Reserva Limoy
  3. Reserva Itabó
  4. Refugio Pikyry
  5. Refugio Tati Yupi
  6. Refugio de Vida Silvestre Yacyretá
Ñemby

Potenciales[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

  1. Parque Nacional Médanos del Chaco
  2. Parque Nacional Laguna Inmakata
  3. Parque Nacional Ganso
  4. Reserva Ecológica Riacho Yacaré
  5. Reserva Ecológica Pozo Hondo
  6. Reserva Científico Pirizal
  7. Parque Nacional Yacaré
  8. Parque Nacional Estero Milagro
  9. Reserva Ecológica Laguna Blanca
  10. Parque Nacional Cerro Sarambi

Avei iporã ñanemandu’a tetã Paraguái oguerahaha tenonde gotyo estrategia oñangareko haguã tekoha rehe ha umi ñemombarete especie oipytyvõva pe hérava procesos ecológicos, oma’ẽvo henonde gotyo umi tapicha oútava rayhupápe.

Secretaría del Ambiente (SEAM) Paraguái retãmegua ha pe Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo (PNUD), pirapire ome’ẽva Global rupi omoñepyrũ pe Proyecto Paraguay Silvestre.

Referencia[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

  • La magia de mi tierra. Fundación en Alianza. 2007.

Enlaces externos[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]