Akytã'ai
| Akytã'ai | ||
|---|---|---|
 Ta'anga ohechaukáva pléura akytã'ai. Ojehecháva: → akytã'ai ←, ★ ñemosarambi, 1 & 3 ñe'ãvevúi, 2 atukúpe kangue rysýi, 4 ñarukã, 5 aorta, 6 perevy, 7 & 8 pitikiri'i, 9 ígado. | ||
| Ñemohenda ha marandu ambuéva | ||
| CIE-10 | C00—C97 | |
| CIE-9 | 140—239 | |
| CIAP-2 | A79 | |
| DiseasesDB | 28843 | |
| MedlinePlus | 001289 | |
| MeSH | D009369 | |
 Pohano rehegua | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Akytã'ai térã akytã vai (karaiñe'ẽme: cáncer) ha'e mba'éichapa ojehero peteĩ aty heta mba'asy juehegua oĩva, mba'asykuéra ombohetaitéva sarambihápe yvypóra rete hekoveapỹi, ikatúva oñemyasãi hete pehẽngue ambuéva rehe.[1][2] He'iháicha karai Rupert Allan Willis, pohãnohára Auterália retãygua, peteĩ akytã'ai ha'e voi peteĩ tete pehẽngue hu'ũ ha hekope'ỹ okakuaavéva umi tete pehẽngue hu'ũ ambuévagui ha ndaijojáiva.[3] Akytã'ai ikatu oñepyrũ peteĩ tete pehẽnguémente ha upéi oñemyasãi tete pehẽngue ambuéva rehe.[4] Hetaite jey noipohano porãi ramo ohasa asývape, omanóta.[5] Umi mba'asy apytépe ojehechavéva oĩ: pirére, ñe'ãvevúire, kámare ha tyekuére.[6]
Ojeikuaa oiko amo 100 mba'asy akytã'ai ikatúva oporombohasa'asýva,[2] hákatu ndaha'éi opaite akytã'ai hembiapovaíva; oĩ avei akytã'ai nahembiapovaíriva, umíva noñemyasãiri yvypóra hetére.[2] Ojehechávo hete pehẽngue hu'ũ ha hekope'ỹ, huguy sẽ rei ramo, ohu'u vaívo, hete pohýikue oguejývo, hyekue isarambívo ha ambuéva, ikatu ha'e umi akytã'ai kuaa ypy.[7] Umi kuaa ypy ohechaukáramo jepe ohasa asýva orekoha akytã'ai, ikatu ohechauka avei mba'asy ambuéva ndaha'éi akytã'ai.[7]
Akytã'ai hembiapovaíva oñemyasãi ha okakuaa pya'e yvypóra retére, ombyai yvypóra rete pehẽngue ijerére oĩva, ojeipe'áramo jepe yvypóra retégui, sapy'ánte oñepyrũ jeýta ha, noñeñangareko porãiramo, hasýva omanóta. Akytã'ai nahembiapovaíriva okakuaa mbeguehápe ha noñemosarambíri, ojeipe'áramo jepe yvypóra retégui noñepyrũ jeymo'ãi.[8]
Tekovekuéra opaichagua ikatu ohasa asy akytã'aíre, mitãrã avei, hákatu tapicha itujavéva ohasa asy meméva. Akytã'ai ojuka amo 13 % opaite yvypóragui. He'iháicha Amérika Atyvete Akytã'aíre Oñemoĩva, amo 7,6 sua tapicha omano ary 2007-pe ohasa asýgui akytã'aíre.[9]
Akytã'ai renonde'a ikatu ojejapo upéicha, ani japita, ani ñande rete ipohyitéva térã ivevuietéva, ani ñañemonga'u vai, ñañemongaruporã avei, ja'u va'erã hi'upy ha'etéva ha tembi'u oĩmbáva (opaichagua ka'avo ha hetaite yva, michĩmi so'o), akóinte jareko va'erã ñande retére opa vakúna ñaikotevẽva ha ani ñañemoĩ py'ỹi kuarahy resapére.[10][11] Ñangareko me'ẽ umi hasývape ou va'erã opaite pohanokuaaty rendápe, upéicha oñemonguera porãta.
Mandu'apy[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
- ↑ «Cancer Fact sheet N°297» (2014 Jasykõi).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Defining Cancer».
- ↑ Robbins, Stanley L.. Patología estructural y funcional. Interamericana.
- ↑ «What is the cancer?» (en en). cancer.gov. Washington D. C.: National Cancer Institute. Ojehechákuri árape: 5 de marzo de 2015.
- ↑ «¿Qué es el cáncer?» (en es). Ojehechákuri árape: 11 de septiembre de 2017.
- ↑ Manual CTO de Medicina y Cirugía, tomo I, ISBN 84-930264-3-3. Ojehecha ára 2 jasykõi 2013-pe.
- ↑ 7,0 7,1 http://g1.globo.com/mundo/noticia/posse-de-donald-trump-como-presidente-dos-eua-fotos.ghtml
- ↑ Juan Jaramillo Antiñón: El cáncer. Fundamentos de oncología, página 89. Editorial de la Universidad de Costa Rica, 1991, ISBN 9977-67-177-X. Consultado el 25 de enero de 2013.
- ↑ Cáncer. OMS, jasykõi 2012.
- ↑ Kushi LH, Doyle C, McCullough M, Rock CL, Demark-Wahnefried W, Bandera EV, Gapstur S, Patel AV, Andrews K, Gansler T (2012). «American Cancer Society Guidelines on nutrition and physical activity for cancer prevention: reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity». CA Cancer J Clin 62 (1): pp. 30–67. doi:. PMID 22237782. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.3322/caac.20140.
- ↑ Parkin DM, Boyd L, Walker LC (2011). «16. The fraction of cancer attributable to lifestyle and environmental factors in the UK in 2010». British Journal of Cancer 105 (Suppl 2): pp. S77–81. doi:. PMID 22158327.
Joaju[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Vikiñe'ẽndýme ikatu rehecha mba'épa he'ise akytã'ai.
Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Akytã'ai reheguaCommons.- Mba'épa akytã'ai ha mba'éichapa ojekakuaa? (karaiñe'ẽme)
- ATSDR karaiñe'ẽme - Mba'épa akytã'ai?
- Cancer Commons.
- Amérika Atyvete Akytã'aíre Oñemoĩva (karaiñe'ẽme)
