Renacimiento niko ára pukukue Európa rembiasakuépe, saro'y XV ha XVI pukukuévo. Oñepyrũ amo ary 1400 rupi, opávo Ára Mbytegua ha oñepyrũvo Ára Ko'ãgagua, amo táva Florencia-pe, Itália retãme, ha upe guive oñemosarambi oparupi Európape. Tuichaitépe ojehecha tembiapoporãnguéra iñambueha, hákatu oĩ avei mba'e ipyahúva tembikuaatýpe, upéicha avei mbeguehápe imichĩve ku ohekavéva jeroviapy reko ha hetave ku ohekáva yvypóra reko. Ojehecháramo jepe oñepyrũvo Ára Ko'ãgagua heta iñambueha Ára Mbyteguágui, tuichaitépe Európa avano'õme ha arandupýpe, ojeipuru ko ñe'ẽ renacimiento oje'esérõ mba'éichapa oñemoambueite upe aja tembiapoporãnguéra, tembikuaaty ha arandupykuaaty.