Tekotevẽ Tenonde Paraguái retã mba'e
Ojehaihína Tekotevẽ Tenonde Paraguái retã mba’e (1992)
Moñepyrumby
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Tetã Paraguái, héra teépe oñembyatỹva rupive Tetã
Atyguasupavẽ Moĩmbahárape, imanduoeávo Tupãre,
ohechakuaávo teko marangatu, omoañetepotávo
tekosãoeỹ, joja ha tekokatu omoañetévo tekuái
tetãygua remoĩmbõva, tembijokuái rupiguáva,
omonguoeéva tetãygua voi ha ijahápe maymáva,
omombaoee jeyje†vo ipuoeakapavẽ ha ijeiko haoee ae,
ojeheoeávo mayma tetãre, omoañete ha omboaje
ko Leiguasu. Paraguay, jasypoteĩ, 20, 1992-me.
Vore I
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Kuaapyrã Mopyrendaha
rehegua, Derecho, Deber
ha Garantía-kuéra rehegua.
Tepysã I: Kuaapyrã
Mopyrendahakuéra rehegua
Artículo 1: Estado ha tekuái* rehegua
Paraguái República opaite árama oikóta haoee ae* ha poguypeoe¥*.
Haoee Estado ojeikohápe leietére ha oñeñangarekohápe
tetãyguáre, ipeteĩ ha oñembojaoeokuaoe¥va
ha oguerekopaoe¥va peteĩ hendápe ipokatu sãmbyhyrã,
Leiguasu ha leikuéra heoeiháicha. Paraguái retã oipuru iñemboguatápe
tekuái tetãygua remimoĩmb†va, jokuaihára
rupiveguáva, ijahápe tetãygua maymáva, opaichaguáva,
ha ipyendáva teko marangatu* jehechakuaápe.
Artículo 2: Puoeakapavæ jeheguiete rehegua
Paraguái retãme puoeakapavæ oĩ tetãyguakuéra pópe, ha
ãva oipuru ko Leiguasu omohendaháicha.
Artículo 3: Tetã puoeaka* rehegua
Tetãyguakuéra oipuru ipuoeaka vóto rupive. Tekuái omboguata
oñondive Poder Legislativo, Ejecutivo ha Judicial;
maymáva oguereko hembiaporã tee, omandaoe¥re ojuehe;
oñomoir¤, oñopytyvõ ha omaña ojuehe. Mavavéva
kooeã Poder ndikatúi omeoeæ ijupe térã ambuépe, térã peteĩ
yvypóra ¥rõ yvypóra at†pe, pokatu oĩoe¥va léipe, térã
ombyatypa ipogu†pe puoeakáva oĩva. Dictadura osæte
voi léigui.
Tepysã II: Derecho, Deber ha Garantía-kuéra rehegua
Moakãha i. Tekove ha Tekoha rehegua
Pehængue a. Tekove rehegua
Artículo 4: Derecho ojeikovévo rehegua
Mayma yvypóra oguereko ijeheguiete voi derecho oikovévo.
Ko derecho iñañetévaoeerã, ikatúma guive, maymávape
oikove ypy guive isy ryep†pe. Juez ndaikatúi
ojukauka avavépe hembiapo vaikuére. Estado oñangarekóvaoeerã
mayma tekovére oñembyaioe¥ hag̃ua hete ha
iñakãme, héra ha herakuã porãme. Léipe oĩvaoeerã moõ
mevépa peteĩ tapicha ojapokuaa ojaposéva hetégui oipytyvõmbotávo
mbaoeekuaaverã térã tesãirã.
Artículo 5: Tortura ha ambue tembiapo vai rehegua
Avavére ndojepuruvaoeerãi tortura térã ñembosarái vai
ojojaoe¥va yvypóra rekóre. Jejukapaguasu, tortura, yvypóra
ñembohapykuerekañy mbaretépe, ha jeporojuka políticakuére,
jepeve aréma oiko hague, ndopytareivaoeerãi.
Artículo 6: Yvypóra rekove porã rehegua
Estado oñehaoeãne yvyporakuéra rekove iporã hag̃ua, ha
upevarã omoĩne tembiaporã ohechakuaáva oĩha imboriahuetéva,
oĩmbaporãoe¥va, imitãiterei, ha ikaoearúmava. Estado
oipytyvõvaoeerã avei oñemyesakã hagua opa mbaoee
tetãygua reko rehegua, mbaoeéichapa upéva ojoaju akarapuoeã
ndive, tekoha ñembyaioe¥ ndive, ha yvyporakuéra
reko porãve ndive.
Pehængue II: Tekoha rehegua
Moakãha II: Tekosãoe¥* rehegua
Artículo 9: Yvypóra rekosãoe¥ ha jeiko kyhyjeoe¥* rehegua
Mayma yvypóra oguereko derecho oñeñangarekóvo
hese ilibertápe ha kyhyjeoe¥re oiko hagua. Avavépe ndikatúi
ojejopy ojapo hag̃ua Léi omandaoe¥va, térã ojejoko
chugui ojapóvo Léi oproivioe¥va.
Moakãha III: Jojareko rehegua
Artículo 46: Yvypora-kuéra peteĩchapanteha rehegua
Opaite oikóva ko República-pe peteĩchapánte hekokatu
ha ideréchope. Ndaikatúi oñeporombojoav†vo. Estado
ojapóne tekotevæva upéicha oiko hagua. Jojaoe¥ rehe
ñangareko ndojehechavaoeerãi oñeporombojojaoe¥va ramoguáicha.
moakãha IV: Derecho oguerekova familia rehegua
moakãha V: Ypykuéra Retã rehegua
moakãha VI: Tesãi rehegua
moakãha VII: Tekombooee ha Aranduka rehegua
moakãha VIII:. Mbaoeapo rehegua
moakãha IX: Derecho Económico ha Reforma Agraria rehegua
moakãha X: Tetã ñemboguatarã Derecho ha Deber
moakãha XI: Tembiaporã tee rehegua
moakãha XII: Jeroviakuéra Leiguasu pegua rehegua
vore II: Tetã rekuái Ñemohenda rehegua
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]tepysã I: Tetã ha estado rehegua
moakãha I: Ñeoeæ ropytakuéra rehegua
Artículo l40: Ñe'ẽnguéra rehegua Paraguái ha'e tetã rembiakuaa arandu hetáva ha iñe'ẽ mokõiva. Estado ñe'ẽ tee ha'e castellano ha guaraní. Léipe he'iva'erã mba'éichapa ojeporúta mokõivéva. Mayma ypykue ñemoñare ñe'ẽ ha opaite imbovyvéva ñe'ẽ, ha'e tetã rembikuaa arandu.
moakãha I: Tetã ambue ndive ñomoir¤ reko rehegua
moakãha II: Tetãygua reko ha Ciudadanía rehegua
tepysã III: Estado de Excepción rehegua
tepysã IV: Leiguasu ñembopyahu
tepysã V: Temimoi ipahapegua ha sapyoeagua
