Kanada
| Canada Kanada | ||||
|---|---|---|---|---|
| Kanada | ||||
| ||||
| Tetã ñe'ẽ akã: A Mari Usque Ad Mare (latinañe'ẽme: 'Yguasúpegua yguasúpe'). | ||||
|
Tetã Momorãhéi: O Canada Himno real: God Save the King (avañe'ẽme: «Tupã toñangareko Mburuvicha Kuña») | ||||
 | ||||
| Tavusu |
Ottawa.svg) | |||
| Táva tuichavéva |
Toronto.svg) | |||
| Ñe'ẽnguéra | Ingyaterrañe'ẽ ha hyãsiañe'ẽ | |||
| Tetãygua réra | Kanadagua | |||
| Tekuái reko | Monarquía parlamentaria joatýpe | |||
| Monarca Gobernador Primer Ministro |
Carlos III Mary Simon Justin Trudeau | |||
| Tetã Amandaje | Parlamento de Canadá | |||
| Sãso • Léi guasu • Kuatia Westminster • Acta de Canadá |
Tavetã Joaju-gua 1 jasypokõi ary 1867-pe 11 jasypakõi ary 1931-pe 17 jasyrundy ary 1982-pe | |||
| Yvy apekue | Ñemoĩha 2.º | |||
| • Opaite | 9 984 670 km² | |||
| • Y (%) | 8,62% | |||
| Tembe'y | 8893 km Tetã peteĩ reko Amérikagua rupi | |||
| Y rembe'y | 202 080 km | |||
| Yvyty yvatevéva | Monte Logan | |||
| Ava hetakue | Ñemoĩha 37.º | |||
| • Hetakue | 39 858 480[1] hab. (2023) | |||
| • Typy'ũ | 4,2 hab./km²* | |||
| PIB (PPA) | Ñemoĩha 13.º | |||
| • Opaite (2013) | US$ 1 534 937[2] mil (est) | |||
| • Per cápita | US$ 43 594[2] (est) | |||
| PIB (nominal) | Ñemoĩha 11.º | |||
| • Opaite (2013) | US$ 1 843 750[2] mil (est) | |||
| • Per cápita | US$ 52 364[2] (2013) (est) | |||
| IDH (2012) | 0,911[3] (11.º) – Iporãete[4] | |||
| Viru |
Dólar canadiense (C$, CAD) | |||
| Ára | UTC -3,5 a UTC -8 | |||
| • Arahakúpe | UTC -2,5 a UTC -7 | |||
| Tetã renda tee Ñandutíme |
.ca, .quebec | |||
| COI Jehero | CAN | |||
| Opaite Tetã Yvýgui | ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
Kanada (ingyaterrañe'ẽme: Canada; hyãsiañe'ẽme: Canada) ha'e peteĩ tetã ñembyatypyre oiko Yvateamérikape. Ottawa ha'e itavaguasu ha itáva tenondegua ha'e Toronto, Montreal ha'e avei táva tenondegua. Tavayguakuéra: 25.730.435 ava. Ne'ẽ: inglyesñe'ẽ, hyãsiañe'ẽ.
Opytáva yvateite gotyo Yvateamérikape, oĩva paraguasu Atlántiko guive, kuarahyresẽ gotyo, paraguasu Py'aguapy peve, kuarahyreike gotyo, ha yvateite gotyo paraguasu Ártiko. Ijerére ojuhu ñemby gotyo Tetã peteĩ reko Amérikagua, ha yvate kuarahyreike gotyo ojuhu tetãvore Aláka. Kanatã ha'e tetã tuichave mokõiha, Rrúsia retã riregua. Oĩva haimete Yvateamérika renda mbytére.
Tenda oĩha Kanada oikove vaekue heta ava kuéra ha te'ýi. Sa ro'y XV ipaha guive, heta karai aty Vyretañagua ha Hyãsiagua oikove ha oñemu Kanada yrembe'y atlántikogua, ha opyta upépe. Hyãsia retã ome'ẽ vaekue haimetepa henda Kanatãme ary 1763-pe, norairõ Franco-india rire.
Ary 1867-jave, oñembyaty mbohapy tenda vyretañagua opytáva Yvateamérikape, Kanada Joaty rupive, Kanada oñepyrũ va'ekue Vyretaña Hetãvore Ñembyatypyre, irundy tetãvore iñembyatypyre.[5][6] Upe guive tetãvore Kanada ohekosãsoséva ha ojapo pe Kuatia Omohekorãva Westminster 1931-gua ha Yvateamérika vyretañagua Ikuatia guasu, upe kuatia kuéra oipytyvõ Kanada isãsóme.[7]
Oñesãmbyhyva tavayguarekuai amandaje guasu rupive ha monarquía constitucional Isabel II rupive. Kanada iñe'ẽkõi ingyaterrañe'ẽ ha hyãsiañe'ẽ imokõi ñe'ẽ katuete.
Tetã Kanada oreko heta atyvete ha apopy guasu, ha omba'aporekokuaáva hetave ha iporãvéva, hi'apekue ha henda iporãiterei ha hekovekuéra oikove porãmba, Kanada oguereko ipype heta kuarepoti, y, ha ambue mba'e oipytyvõ chupe.
Héra ypy
Ko ñe'ẽ ingyaterrañe'ẽme ha hyãsiañe'ẽme Canada, avañe'ẽme Kanada ou ñe'ẽnguéra "iroke" kuéra iñe'ẽ kanāta he'iséva “táva”, “ava no'õ” térã he'iséva táva ymaguare hérava Stadaconé, opytáva ko'ãga táva Kévek.[8][9] Karai Jacques Cartier oipuru vaekue ko ñe'ẽ "Canada" omohéra hag̃ua opaite Stadaconé henda ha itáva avei; ary 1545-pe, yvyra'anga kuéra, kuatia ha arandukakuéra Europagua omohéra opa umi tenda Canada.
Sa ro'y XVII guive, opa tenda hérava ymaguare Hyãsia Pyahu omohéra Canada. Upe guive, pe tende oñembyatýve mokõi tetãvore Vyretañagua: Yvate Kanada ha Yvy Kanada, ary 1841-pe oñemojoajúva ramo jepe jeýva Tetãvore Kanadápe.[10] Upe guive, opa tenda ha tetãvore opytáva upépe oipuruve ha oipuruve ko ñe'ẽ Canada omohéra hag̃ua opaite Tetã henda.
Kanada renda iñemohenda
Kanada ha'e peteĩ tetã ñembyatypyre oguerekóva 10 tetãvorenguéra ha mbohapy tenda. Tetãvore Kanadápe ohekosãsovéva hendakuéragua.[11]
| Tetãvore/Tenda | Itavusu | Ava kuéra (2008)[12] | Apekue (km²) | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Yvy | Opaite | ||||
 Ontario
|
Toronto | 12.891.787 | 917.741 | 1.076.395 | |
 Québec
|
Kévek táva | 7.744.530 | 1.356.128 | 1.542.056 | |
 Ekosia Pyahu
|
Halifax | 935.962 | 53.338 | 55.284 | |
 Brunswick Pyahu
|
Fredericton | 751.527 | 71.450 | 72.908 | |
 Manitova
|
Winnipeg | 1.196.291 | 553.556 | 647.797 | |
 Kolumbia Vyretañagua
|
Victoria | 4.428.356 | 925.186 | 944.735 | |
 Ypa'ũ Mburuvicha Eduardo
|
Charlottetown | 139.407 | 5.660 | 5.660 | |
 Saskatchewan
|
Regina | 1.010.146 | 591.670 | 651.036 | |
 Alberta
|
Edmonton | 3.512.368 | 642.317 | 661.848 | |
 Terranova ha Labrador
|
San Juan de Terranova | 508.270 | 373.872 | 405.212 | |
 Tenda Yvatekuarahyreikégua
|
Yellowknife | 42.514 | 1.183.085 | 1.346.106 | |
 Yukón
|
Whitehorse | 31.530 | 474.391 | 482.443 | |
 Nunavut
|
Iqaluit | 31.152 | 1.936.113 | 2.093.190 | |
Mandu'apy
- ↑ «Statistics Canada. Population estimate». Statistics Canada (1 de julio de 2013).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «World Economic Outlook: Canada». Fondo Monetario Internacional (Datos de abril de 2013).
- ↑ PNUD (14 de marzo de 2013). hdr.undp.org (ed.): «"Informe sobre Desarrollo Humano 2013"» (en español) (html). Ojehechákuri árape: 18/03/13.
- ↑ «Human Development Report 2009 (p. 171, 204)» (en inglés). Ojehechákuri árape: 15 de mayo de 2010.
- ↑ «Territorial evolutionArchive copy» (en inglés) (html/PDF). Atlas of Canada. Natural Resources Canada. Archivado desde el original, el 2007-08-092007-08-09. Ojehechákuri árape: 15 de mayo de 20102014-02-24.
- ↑ «Canada: History» (en inglés) (html/PDF). Country Profiles. Commonwealth Secretariat. Ojehechákuri árape: 15 de mayo de 2010.
- ↑ «Constitution Acts, 1867 to 1982Archive copy» (en inglés) (html/PDF). Constitutional documents. Department of Justice of Canada. Archivado desde el original, el 2011-06-052011-06-05. Ojehechákuri árape: 16 de octubre de 20102014-02-24.
- ↑ Trigger, Bruce G.; Pendergast, James F. (1978). Saint-Lawrence Iroquoians, Handbook of North American Indians Volume 15. Washington: Smithsonian Institution, pp. 357-361. OCLC 58762737.
- ↑ Rayburn, Alan (2001). Naming Canada: stories about Canadian place names, 2ª ed., Toronto: University of Toronto Press, p. 13. ISBN 0-8020-8293-9.
- ↑ Rayburn, Alan (2001) (en inglés). Naming Canada: Stories of Canadian Place Names (2ª edición). Toronto: University of Toronto Press. pp. 1–22. ISBN 0-8020-8293-9.
- ↑ Bird, Richard M (2008). «Government Finance» (en inglés). Statcan.gc.ca. Ojehechákuri árape: 16 de mayo de 2010.
- ↑ «Statistics Canada Population Estimates (1/4/2008)». Archivado desde el original, el 2008-10-21. Ojehechákuri árape: 2014-02-24.
|
Antigua ha Barbuda | Guatemála | Gyranáta | Haiti | Hamáika | Kanatã | Kosta Rrika | Kúva | Méhiko | Nikarágua | Ndominíka | Ondúra | Panama | Salvador | San Cristóbal ha Nieves | Santa Lucía | San Vicente ha Granadinas | Tetã Ndominikagua | Tetãvore Joapykuéra | Trinidad ha Továgo | Vaamakuéra | Varvado | Velíse |