Európa

Európa

Apekue	10.530.751 km²
Tapichakuéra	739.000.000 ava
Ava apekuére	70 ava/km²
Oikovéva ipype herotee	Europeo/a
Tetãnguéra	Ehecha jehaípe
Tetã hekosãso'ỹ	Ehecha jehaípe
Tetã ndojekuaáva hekopete	Ehecha jehaípe
Aravo	UTC UTC+5
Internet TLD	.eu
Táva tuichavéva	Ehecha ko'ápe
Joaty
Európa Joaju

Rehechasérõ ko ñe'ẽ he'iseha ambuéva, ehecha Európa (myesakãrã).

Ko haipy oñe'ẽ yvyvusu Európa rehegua. Rehechasérõ pe joaty ojokuaikuaáva, ehecha Európa Joaju.

Európa (Paramboypýi) ha'e peteĩ yvyvusu oĩva upe yvyvusu guasu Eurásiape, opytáva umi paralélo 36º ha 70º mbytépe, yvate gotyo ñande Yvy pehẽnguépe. Európa yvy rembe'y ojekuaavéva ha'e pe opytáva kuarahyresẽ mbytépe gotyo yvy pehẽngue yvatéva, ojejuhu yvate gotyo paraguasu Árktiko ha ñemby gotyo ojejuhu upe para Yvy mbytépe. Kuarahyreike gotyo ojejuhu paraguasu Atlántiko; kuarahyresẽ gotyo ojejuhu pe yvyvusu Asia, omboja'óva umi yvyty Urales, pe ysyry Ural, pe para Káspio, pe yvytyrysýi Káukaso, pe para Hũ ha umi ypo'i Bósforo ha Dardanelos.^[1]

Európa ha'e yvyvusu michĩvéva mokõiha, ijyvy apekue ha'e 11 000 000 km2. Oguereko ipype heta tetãnguéra hekosãsóva, pe guasuvéva ha'e Rrúsia ha pe michĩvéva ha'e Táva Vatikano. Ha umi mokõi tetãnguéra ha'e avei pe oguerekovéva tapicha kuéra ipype (Rrúsia) ha pe oguereko sa'ivéva tapicha ipype (Vatikáno). Európa ha'ehína irundyha yvyvusu orekovéva tapicha kuéra ipype, Asia, Áfrika ha Amérika rire, ogureko 739.000.000 tapicha.^[2]

Európape oñepyrũ opaite Yvy kuarahyreike rembiapo tee. Saro'y XVI guive, heta tetã Európa pegua ipu'akaitéva, oñembojára rire (saro'y XVII - XVIII pukukuévo) heta tendápe Áfrikape, Amérikape, Ásiape, ha upéi amo Oseaníape. Pe Ñorairõ Guasu Peteĩha ha pe Ñorairõ Guasu Mokõiha omomichĩ Európa ñemotenonde ha pu'aka, ha upéi Tetãvore Joapykuéra ha Joaty Soviétiko oñemotenonde. Upe Ñorairõ Ro'y ojapo umi mokõi tetã guasuvéva ha omotenondevéva (EEUU - URSS) omboja'o Európa "mongoraha hatã" rupive (cortina de hierro). Európa ombojoajúvo oñepyrũ pe Európa Ñemoñe'ẽrenda ha pe Európa Joaju kuarahyreike Európape.

Tetãnguéra

Umi tetã hekosãsóva opytáva Európa, héra tee avañe'ẽme.^[3]

Poyvi	Héra	Apekue (km²)	Tekovekuéra	Tekove apekuére (por km²)	Tavusu
	Araváña	28.748	2.831.741	98.5	Tirána
	Alemaña	357.021	83.251.851	233.2	Berlín
	Andorra	468	68.403	146.2	Andorra la Vieja
	Armenia	29.800	3.229.900	101,0	Ereván
	Áuteria	83.858	8.169.929	97.4	Viena
	Aservaijã	86.600	9.165.000	105.8	Bakú
	Véyhika	30.528	11.007.000	360.6	Bruselas
	Vielorrúsia	207.560	9.458.000	45.6	Minsk
	Vonia ha Hesegovina	51.129	3.843.126	75.2	Sarajevo
	Vugaria	110.910	7.621.337	68.7	Sofía
	Chipre	9.251	788.457	85.0	Nicosia
	Kyoasia	56.542	4.437.460	77.7	Zagreb
	Ndinamayka	43.094	5.564.219	129,0	Copenhague
	Elovákia	48.845	5.422.366	111,0	Bratislava
	Elovéña	20.273	2.050.189	101,0	Liubliana
	Epáña	504.851	47.059.533	93.2	Madrid
	Etoña	45.226	1.340.194	29.0	Tallin
	Hĩlandia	336.593	5.157.537	15.3	Helsinki
	Hyãsia	547.030	63.182.000	115.5	Parĩ
	Georgia	69.700	4.661.473	64.0	Tiflis
	Gyresia	131.957	10.815.187	80.7	Atenas
	Hungyria	93.030	10.075.034	108.3	Budapest
	Ilandia	70.280	4.234.925	60.3	Dublín
	Iylanda	103.000	307.261	2.7	Reikiavik
	Italia	301.230	59.530.464	197.7	Roma
	Kazajistán	2.724.900	15.217.711	5.6	Astaná
	Letoña	64.589	2.067.900	34.2	Riga
	Liechytenteĩ	160	32.842	205.3	Vaduz
	Lituania	65.200	2.988.400	45.8	Vilna
	Luxemburgo	2.586	448.569	173.5	Luxemburgo
	Yvate Masendoña	25.713	2.054.800	81.1	Skopie
	Malta	316	397.499	1257.9	La Valeta
	Moldavia	33.843	4.434.547	131,0	Chisináu
	Mónaco	1,95	31.987	16403.6	Mónaco
	Montenegro	13.812	616.258	44.6	Podgorica
	Noruega	324.220	5.018.836	15.5	Oslo
	Tetãnguéra Yvýi	41.526	16.318.199	393,0	Ámsterdam
	Polóña	312.685	38.625.478	123.5	Varsovia
	Portugal	91.568	10.409.995	110.1	Lisboa
	Tavetã Joaju	244.820	61.100.835	244.2	Londres
	Chekia	78.866	10.256.760	130.1	Praga
	Rrumaña	238.391	21.698.181	91.0	Bucarest
	Rrúsia	17.075.400	142.200.000	8.3	Mosku
	San Marino	61	27.730	454.6	San Marino
	Sevia	88.361	7120.666	91.9	Belgrado
	Suesia	449.964	9.090.113	19.7	Estocolmo
	Suísa	41.290	7.507.000	176.8	Berna
	Tuykia	783.562	75.627.384	98.0	Ankara
	Ukyaña	603.700	48.396.470	80.2	Kiev
	Ciudad del Vaticano	0,44	900	2045.5	Táva Vatikano
Opa		10.180.000	731.000.000	70.0

Oĩva avei umi tetã ha tenda hekosãsóva nunga, umíva tetãnguéra hekosãsóva tee ojekuaavy tekosãso ko'ã tetãgua. Ndaipóri umíva oĩha hekopete ONU-pe:

Héra	Apekue (km²)	Tekovekuéra	Ava tendáre (km²)	Tavusu
Abjasia	8432	216000	29.0	Sujumi
Kosovo	10887	1804838	220,0	Pristina
República de Nagorno Karabaj	11458	138800	12.0	Stepanakert
República Turca del Norte de Chipre	3355	265100	78.0	Nicosia
Osetia del Sur	3900	70000	18.0	Tsjinval
Transnistria	4163	537000	133,0	Tiráspol

Mandu'apy

↑ Microsoft® Encarta® Online Encyclopea 2007. «"Europe"Archive copy». Archivado desde el original, el 2009-10-282009-10-28. Ojehechákuri árape: 27-12-20072014-09-03.
↑ «World Population Prospects: The 2006 Revision Population DatabaseArchive copy». UN – Department of Economic and Social Affairs. Archivado desde el original, el 2010-01-072010-01-07. Ojehechákuri árape: 10-06-20082014-09-03.
↑ http://www.google.com/language_tools?hl=gn

Yvyvusu ha tetãnguéra ñande Yvýgui

Európa	Áfrika	Ásia	Oseanía	Yvateamérika	Mbyteamérika	Ñembyamérika
Eurásia	Eurafrásia	Yvyvusu ymaguare Gondwana • Laurásia • Pãhéa • Panótia • Odínia Kolúmbia • Sahul • Kenorland • Albarra			Amérika	Antártida

[Encarta-1] Microsoft® Encarta® Online Encyclopea 2007. «"Europe"Archive copy». Archivado desde el original, el 2009-10-282009-10-28. Ojehechákuri árape: 27-12-20072014-09-03.

[UNPP_2006-2] «World Population Prospects: The 2006 Revision Population DatabaseArchive copy». UN – Department of Economic and Social Affairs. Archivado desde el original, el 2010-01-072010-01-07. Ojehechákuri árape: 10-06-20082014-09-03.

[3] ttp://www.google.com/language_tools?hl=gn

[1]

[2]

[3]