Guarani ñe'ẽjoaju pypegua

Guarani ñe'ẽjoaju pypegua (karaiñe'ẽme: Elementos de la oración guarani)

Ñe'ẽjoaju pypegua

1. Teroñe’ẽ (sujeto)
2. Teroñe’ẽje’éva (predicado)
3. Teroñe’ẽ pypegua (elementos del sujeto)
4. Teroñe’ẽje’éva pypegua (elementos del predicado)

== Teroñe’ẽ ==Ogueru heta mbae che sy

Teroñe’ẽ niko pe máva oñe'ẽvagui ñe'ẽjoajúpe.

Techapyrã: Amo karai Irala marangatuete Choreygua ojoguákuri

Teroñe'ẽ Teroñe'ẽje'éva

Teroñe’ẽje’éva

Teroñe’ẽje’éva niko oje'éva guive teroñe'ẽre.

Techahpyrã: (Amo karai Irala) ojoguákuri ao Kamépe kuehe nendive

Teroñe'ẽ Teroñe'ẽje'éva

Teroñe’ẽ pypegua

• 3.1. Teroñe'ẽte (Núcleo del Sujeto)
• 3.2. Tero moĩmbaha (Complementos o modificadores del Sustantivo)

3.1. Teroñe'ẽte Teroñe’ẽ pýpe, ha’ehína ñe’ẽ oñemomba’eguasuvéva.

Techapyrã:

	Amo	karai	Irala	marangatu	Chorey-	-gua	ojoguákuri
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero	tero	teroja	tero	ñe’ẽriegua	ñe’ẽtéva
Ñe’ẽjoajukatu:	T e r o ñ e ' ẽ	T e r o ñ e ' ẽ	T e r o ñ e ' ẽ	T e r o ñ e ' ẽ	T e r o ñ e ' ẽ	Teroñe'ẽje'éva	Teroñe'ẽje'éva
			Teroñe'ẽte

3.2. Tero moĩmbaha

• 3.2.1. Moĩmbaha Moteĩva (Complemento determinativo)
• 3.2.2. Moĩmbaha Teróva (Complemento apositivo)
• 3.2.3. Moĩmbaha Tekome'ẽva (Complemento atributivo)
• 3.2.4. Moĩmbaha Mba'éva (Complemento diferencial o especificativo')

3.2.1. Moĩmbaha Moteĩva: Ha'e pe teroja moteĩva (Techaukarã, mba'éva, papapýva, térã kuaa'ỹva) omoambuéva terópe.

Techapyrã:

	Amo	karai
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero
	moteĩva
Ñe’ẽjoajukatu:	t e r o ñ e ‘ ẽ	t e r o ñ e ‘ ẽ
	moĩmbaha	teroñe’ẽte
	moteĩva

3.2.2. Moĩmbaha Teróva: Ha'e pe tero omoambuéva terópe. Mokõive oĩva’erã ojoykére.

Techapyrã:

	Amo	karai	Irala	marangatuete
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero	tero	teroja
	moteĩva			tekome’ẽva
Ñe’ẽjoajukatu:	t e r o ñ e ‘ ẽ	t e r o ñ e ‘ ẽ	t e r o ñ e ‘ ẽ	t e r o ñ e ‘ ẽ
	moĩmbaha	moĩmbaha	teroñe’ẽte
	moteĩva	teróva

3.2.3. Moĩmbaha Tekome'ẽva: Ha'e pe teroja tekome'ẽva omoambuéva terópe.

Techapyrã:

	Amo	karai	Irala	marangatuete
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero	tero	teroja
	moteĩva			tekome’ẽva
Ñe’ẽjoajukatu:	t e r o ñ e ’ ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ
	moĩmbaha	moĩmbaha	teroñe’ẽte	moĩmbaha
	moteĩva	teróva		tekome’ẽva

3.2.4. Moĩmbaha Mba'éva: Ñe'ẽriregua "gua" ojoaju peteĩ teróre ha péicha -oñondive- omoambue hikuái peteĩ terópe.

Techapyrã:

	Amo	karai	Irala	Choreygua
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero	tero	tero ñe’ẽriregua
	Moteĩva			iñe’ẽpehẽteĩva
Ñe’ẽjoajukatu:	t e r o ñ e ’ ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ
	moĩmbaha	moĩmbaha	teroñe’ẽte	moĩmbaha
	moteĩva	teróva		mba’éva

Jesarekopyrã

Sapy’ánte moĩmbaha mba’évagui ojehekýi térã noñembojoapýi pe ñe’ẽriregua “gua”, jepémo upéicha ha’e gueterei moĩmbaha mba’éva. Noĩmbáite.

Techapyrã:

	Amo	kure	ka’aguy	oñani	pya’e
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero	tero	ñe’ẽtéva	ñe’ẽteja
	moteĩva				tekoguáva
Ñe’ẽjoajukatu:	t e r o ñ e ‘ ẽ	t e r o ñ e ‘ ẽ	t e r o ñ e ‘ ẽ	teroñe’ẽje’éva	teroñe’ẽje’éva
	moĩmbaha	teroñe’ẽte	moĩmbaha	teroñe’ẽje’ete	moĩmbaha
	moteĩva		mba’éva		opaichagua tekoguáva

Ñe’ẽjoaju “Amo kure ka’aguy oñani pya’e” ja’étarõ hekopete, ja’eva’erã “Amo kure ka’aguygua oñani pya’e”.

Teroñe’ẽje’éva pypegua

• 4.1. Teroñe’ẽje’ete (Núcleo del Predicado)
• 4.2. Ñe’ẽtéva moĩmbaha (Complementos o Modificadores del Verbo)

4.1. Teroñe’ẽje’ete

Péva ha’e ñe’ẽtéva, ha’égui pe ñe’ẽ tee térã katu ñe’ẽ oñemomba’eguasuvéva terone’ẽje’évape.

Techapyrã:

	Irala	ojoguákuri	ao	Kamépe	kuehe
Ñe’ẽysajakuaa:	tero	ñe’ẽtéva	tero	tero ñe’ẽiregua	ñe’ẽteja
				iñe’ẽpehẽteĩva	araguáva
Ñe’ëjoajukatu:	teroñe’ẽ	t e r o ñ e ‘ e j e ‘ é v a	t e r o ñ e ‘ e j e ‘ é v a	t e r o ñ e ‘ e j e ‘ é v a	t e r o ñ e ‘ e j e ‘ é v a
		Teroñe’ẽje’ete

4.2. Ñe’ẽtéva Moĩmbaha

• 4.2.1. Moĩmbaha mbohasapyréva (Complemento Directo)
• 4.2.2. Moĩmbaha mbohasapyre’ỹva (Complemento Indirecto)
• 4.2.3. Moĩmbaha Opaichaguáva (Complemento Circustancial)

4.2.1. Moĩmbaha mbohasapyréva: Ha’e pe ñe’ẽ térã ñe’ẽ aty ho’áva ári ñe’ẽtéva mbohasapyréva remiandu. Ha’e avei pe ombohováiva porandu “mba’épa”.

Techapyrã:

	Amo	karai	ojoguákuri	ao
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero	ñe’ẽtéva	tero
	moteĩva		mbohasapyréva
Ñe’ëjoajukatu:	teroñe’ẽ	teroñe’ẽ	teroñe’ẽje’éva	teroñe’ẽje’éva
			teroñe’ẽje’ete	moĩmbaha
				mbohasapyréva

4.2.2. Moĩmbaha mbohasapyre’ỹva: Ha’e pe moĩmbaha mbohasapyre rireguáva, ho’áva ári avei ñe’ẽtéva remiandu. Ha’e avei pe ombohováiva porandu “mávape”.

Techapyrã:

	Amo	karai	ojoguákuri	ao	Kamépe
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero	ñe’ẽtéva	tero	tero ñe’ẽriregua
	moteĩva	mbohasapyréva	mbohasapyréva		iñe’ẽpehẽteĩva
Ñe’ẽjoajukatu:	teroñe’ẽ	teroñe’ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a
			teroñe’ẽje’ete	moĩmbaha	moĩmbaha
				mbohasapyréva	mbohasapyre’ỹva

4.2.3. Moĩmbaha Opaichaguáva:

• 4.2.3.1. Araguáva (De Tiempo):
• 4.2.3.2. Tekoguáva (De Modo):
• 4.2.3.3. Ma’ereguáva (De Causa):
• 4.2.3.4. Tendaguáva (De Lugar):
• 4.2.3.5. Moirũguáva (De Compañìa):
• 4.2.3.6. Mba’epeguáva (De Medio):

4.2.3.1. Araguáva: Ha’e ñe’ẽteja araguáva omoambuéva ñe’ẽtévape. Ombohovái porandu “araka’ápa”.

Techapyrã:

	Amo	karai	ojoguákuri	ao	kuehe
Ñe’ẽysajakuaa:	teroja	tero	ñe’ẽtéva	tero	ñe’ẽteja
	moteĩva				araguáva
Ñe’ẽjoajukatu:	teroñe’ẽ	teroñe’ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a
				moĩmbaha	moĩmbaha
				mbohasapyréva	opaichagua
					araguáva

4.2.3.2. Tekoguáva: Ha’e ñe’ẽteja tekoguáva ha papyguáva omoambuéva ñe’ẽtévape. Ombohovái porandu “mba’éichapa”.

Techapyrã:

Pe kuñataĩ oguata porã

• ñe’ẽteja
• moĩmbaha
• opaichagua
• tekoguáva

4.2.3.3. Ma’ereguáva: Ko moĩmbaha ha’ehína pe ombohováiva porandu “mba’ére”.

Techapyrã:

Kalo ndoúi hasykatúgui

• moĩmbaha
• opaichagua
• mba’ereguáva

4.2.3.4. Tendaguáva: Ko moĩmbaha ha’ehína ombohováiva porandu “moõ” térã “mamo”.

Techapyrã:

Kalo ojogua ijao Paraguaýgui

• moĩmbaha
• opaichagua
• tendaguáva

4.2.3.5. Moirũguáva: Ko moĩmbaha ombohovái porandu “máva ndive”.

Techapyrã:

Peru ojoguákuri ao nendive

• moĩmbaha
• opaichagua
• moirũguáva

4.2.3.6. Mba’epeguáva: Ko moĩmbaha ombohovái porandu “mba’épe”.

Techapyrã:

	Tani	ohókuri	mba’yrú-	-pe
Ñe’ẽysajakuaa:	tero	ñe’ẽtéva	tero	ñe’ẽriregua
				Iñe’ẽpehẽteĩva
Ñe’ẽjoajukatu:	teroñe’ẽ	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a	t e r o ñ e ’ ẽ j e ’ é v a
				moĩmbaha
				opaichagua
				mba’epeguáva

Ehecha avei

• Ñe'ẽjoaju Guaraníme
• Ñembojoja